b e ş i n c i k i t a b

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININPREZİDENTİ HEYDƏR ƏLİYEVİN VƏTÜRKİYƏ RESPUBLİKASININ PREZİDENTİSÜLEYMAN DƏMİRƏLİNBİRGƏ BƏYANATAzərbaycan Respublikasının prezidenti Heydər Əliyevin dəvəti ilə Türkiyə Respublikasınınprezidenti Süleyman Dəmirəl 1995-ci il dekabr aynın 7-dən 9-dək Azərbaycan Respublikasında rəsmi səfərdəolmuşdur.Türkiyə Respublikasının prezidenti Süleyman Dəmirəl Azərbaycan Respublikasının prezidenti HeydərƏliyev ilə görüşmüş və digər rəsmi şəxsləri qəbul etmişdir. Türkiyə Respublikasının prezidenti SüleymanDəmirəl Azərbaycan Respublikasının müstəqillik əldə etdikdən sonra demokratik prinsiplər əsasında seçilmişMilli Məclisində çıxış etmişdir.Ənənəvi dostluq, qardaşlıq, qarşılıqlı anlaşma və səmimiyyət şəraitində keçən görüşlərdə Azərbaycanvə Türkiyə arasında ikitərəfli əlaqələrin inkişafı hərtərəfli müzakirə edilmiş, qarşılıqlı maraq kəsb edən regionalvə beynəlxalq məsələlər barədə geniş fikir mübadiləsi aparılmışdır.Tərəflər, xüsusi olaraq qeyd etmişlər ki, beynəlxalq münasibətlərin dərin transformasiyaya məruzqaldığı bir dövrdə dünyada müsbət dəyişikliklərin, möhkəm sabitliyin mühüm təminatı kimi geniş və çoxtərəfliəməkdaşlığın əhəmiyyəti obyektiv olaraq artır. Onlar dünya işlərində BMT-nin rolunun güclənməsini, regionalmünaqişələrin aradan qaldırılmasında, qlobal problemlərin həlli yollarının axtarılmasında onun fəal iştirakınınvacibliyini qeyd etmişlər. Tərəflərin fikrinə görə, BMT öz inkişafının yeni mərhələsində, nizamnaməsininməqsəd və prinsiplərinə müvafiq olaraq, beynəlxalq sülh, təhlükəsizlik və əməkdaşlıq sistemininmöhkəmlənməsində aparıcı rol oynamalıdır və xüsusən Təhlükəsizlik Şurasının strukturu günümüzüntələblərinə cavab verməlidir.Tərəflər, ATƏM yekun aktının və Paris partiyasının müddəalarına tərəfdar olduqlarını ifadə etmişlər.Onlar öz aralarında və Helsinki prosesinin iştirakçısı olan digər dövlətlərlə bu prosesin inkişafı üçün əməkdaşlıqetmək əzmində olduq[157-158]larını bildirmişlər. ATƏT-in müasir Avropada rolu bütün sahələrdə təhlükəsizlikvə əməkdaşlığı möhkəmləndirməkdən ibarət olmalıdır ki, bu isə ATƏT mexanizmlərini daha datəkmilləşdirmək yolu ilə mümkündür.Tərəflər, beynəlxalq və regional problemlərin həllinin suverenliyə, müstəqilliyə ehtiram, dövlətlərinərazi bütövlüyünə, sərhədlərin toxunulmazlığına hörmət və daxili işlərinə qarışmamaq prinsiplərinəəsaslanmasının gərəkliyini təsdiq etmişlər. Tərəflər, iki ölkə arasında dostluğu və hərtərəfli əməkdaşlığı inkişafetdirmək, möhkəmləndirmək və dərinləşdirmək əzmində olduqlarını təsdiq etmişlər.Tərəflər, Ermənistan Respublikasının Azərbaycana hərbi təcavüzünü qətiyyətlə pisləyərək, beynəlxalqbirlik tərəfindən tanınmış sərhədlərin pozulmazlığı və dövlətlərin ərazi bütövlüyü prinsiplərini əsas tutaraq,Qarabağın Azərbaycan Respublikasının ayrılmaz hissəsi olmasını təsdiq etməklə, erməni qüvvələrininAzərbaycan Respublikasının işğal olunmuş ərazilərindən təcili və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını, Qarabağmünaqişəsinə dair BMT-nin və ATƏT-in müvafiq qətnamələrinin icrasını, habelə qaçqınların öz doğmatorpaqlarına qaytarılmasını nəzərdə tutan bir ümumi nəticəyə gəlmək tələbini bir daha təsdiq etmişlər.Türkiyə tərəfi, silah gücü ilə işğal edilmiş torpaqların azad edilməsi istiqamətində faydalı addımlaratılmasının sülhə, sabitliyə və bölgədə əməkdaşlığa mühüm təsir göstərəcəyini bildirmiş və bu baxımdanErmənistan Respublikasının regionda sülhün və təhlükəsizliyin bərqərar edilməsində xüsusi məsuliyyətini qeydetmişdir.Tərəflər, ayrıca olaraq, ATƏT-in Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllinə dair sülh prosesiçərçivəsində Minsk qrupunun bütün üzvlərinin bu sülh prosesinin bütün mərhələlərində birgə iştirak etməsininvacibliyini qeyd etmişlər.Azərbaycan tərəfi, ATƏT-in Minsk sülh prosesində qəbul ediləcək qərarlarının həyata keçirilməsindəTürkiyənin fəal rol oynamaq istəyini məmnuniyyətlə qəbul etmişdir.Türkiyə tərəfi, Minsk qrupunun digər üzvləri ilə sıx təmaslarını daha da artıracağını bildirmişdir.Tərəflər, Azərbaycanın işğal edilmiş torpaqlarının azad edilməsi, qaçqın və köçkünlərin öz torpaqlarınaqayıtmalarının təmin edilməsi, bölgədə ədalətli və möhkəm sülhün yaradılması üçün lazımi regional vəbeynəlxalq səylərin artırılma[158-159]sının vacibliyini qeyd etmişlər. Türkiyənin beynəlxalq səviyyələrdəAzərbaycana haqlı mübarizəsində lazımi dəstək verməkdə davam edəcəyi bir daha vurğulanmışdır.Tərəflər, ayrıca olaraq, Azərbaycanla Ermənistan arasında olan hərbi münaqişədə 19 aydan bəri atəşkəsrejiminin davam etməsini məmnuniyyətlə qarşılamışlar və bölgədəki problemlərinin sülh yolu ilə sürətli həlliüçün beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən göstərilən səylərin dəstəklənməsinin bölgədə əməkdaşlığıngenişlənməsinə və sabitliyə xidmət edəcəyinə əmin olduqlarını bildirmişlər.81