b e ş i n c i k i t a b

yaratmışdır. Eyni zamanda parlament seçkilərinin demokratik prinsiplər əsasında keçirilməsi və yeniparlamentin – müstəqil dövlətimizin parlamentinin yaranması Azərbaycanda demokratiyanın inkişaf etməsiüçün böyük bir addımdır. Biz bunları ilk addım hesab edirik. Hesab edirik ki, qarşımızda hələ böyük yol var.Demokratiya elə bir şey deyildir ki, onu bir gündə, bir ildə və yaxud bir neçə ildə tətbiq edib hər yerdə bərqəraredəsən. Biz cəmi dörd ildir ki, müstəqil dövlət kimi yaşayırıq. Dörd il müddətində Azərbaycanın həyatındagedən proseslər məlumdur. Ona görə də bu konstitusiyanın qəbul edilməsi, həm də demokratik parlamentinseçilməsi demokratiya yolunda ilk addımdır və görəcəyimiz işlər hələ çoxdur.Konstitusiyanın üçdə bir hissəsi insan azadlığına, insan, vətəndaş hüquqlarına həsr olunubdur.Vətəndaşlara, insanlara azadlıq şəraiti yaratmaq konstitusiyanın tələblərini həyata keçirməkdən ibarətdir. Siyasiplüralizm var və onun üçün imkanlar yaradılmışdır. Söz, mətbuat azadlığı Azərbaycanda artıq hökm sürür,hesab edirik ki, bundan sonra da geniş yayılmalıdır. Bizdə artıq bir çox partiyalar mövcuddur. Səkkiz partiyaseçkilərdə iştirak etdi. Bir neçə partiya parlamentdə yer qazandı. Bu prosesi biz davam etdirəcəyik. Yənipartiyaların inkişaf etdirilməsi, güclənməsi üçün şərait yaradılacaqdır. Bu da demokratiyanın inkişafı yolundaatacağımız addımdır.Təkcə ictimai sahədə deyil, həm də iqtisadiyyatın demokratikləşdirilməsi bizim əsas vəzifəmizdir.Bazar iqtisadiyyatının [164-165] tətbiq olunması, özəlləşdirmənin, iqtisadi islahatların keçirilməsi, xariciticarətin sərbəstləşdirilməsi, bank işində, valyuta sahəsində islahatların keçirilməsi – bunlar hamısıiqtisadiyyatda demokratiyanın tətbiq olunmasıdır. Bir sözlə, qarşımızda hələ görüləsi işlər çoxdur. Ancaq inanabilərsiniz ki, biz bu işləri ardıcıl olaraq görəcəyik və tutduğumuz yolla irəliyə gedəcəyik.Sual: İki dövlət arasında siyasi və iqtisadi əməkdaşlığı daha da möhkəmləndirmək üçün bu səfərzamanı hansı konkret tədbirlərin görülməsi razılaşdırılmışdır? İkinci sual. Türkiyə prezidenti cənabSüleyman Dəmirələdir. İndiyədək Türkiyə Rusiyaya iki milyard dollaradək, Türkmənistana təqribən 1,5milyard dollar həcmində sərmayə qoymuşdur. Türkiyənin ən nüfuzlu şirkətləri Azərbaycandan daha çoxkeçmiş SSRİ-nin digər türk respublikalarına sərmayə qoymağı üstün tuturlar. Onlar RusiyanıAzərbaycandan daha yaxın hesab edirlər, yoxsa Azərbaycandakı siyasi riskdən yan keçmək istəyirlər?Heydər Əliyev: Hörmətli prezident Süleyman Dəmirəlin Azərbaycana rəsmi səfəri zamanı biz, – mənburada məlumat verdim, – çox böyük nailiyyətlər əldə etmişik. Yəni ölkələrimiz arasında olan dostluq vəqardaşlıq əlaqələrinin bundan sonra daha da inkişaf etdirilməsi üçün əsas yaratmışıq. Biz burada birgə bəyanatimzaladıq, o, mətbuatda dərc olunacaqdır. Bütün bu prinsiplər bəyanatda öz əksini tapıbdır. Ölkələrimizarasında indiyə qədər bütün sahələrdə olan əlaqələr bundan sonra daha sürətlə inkişaf edəcəkdir, o cümlədənsiyasi əlaqələr, dövlətlərarası əlaqələr də inkişaf edəcəkdir. Güman edirəm ki, bu, çox böyük bir mərhələdir vəmən bunu yüksək qiymətləndirirəm.Süleyman Dəmirəl: Dəfələrlə demişəm və yenə deyirəm, bunu təkrar etməkdən zövq alır, qürurduyuram: Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlər, qardaşlıq, dostluq əlaqələri heç bir ölkə ilə müqayisəedilməyəcək qədər gözəldir. Ticarət, sərmayə məsələlərinin öz şərtləri var. Buraya Türkiyənin ən tanınmışdövlət qurumlarının başçıları da gəlmişlər. Biz Azərbaycanın yüksəlişini, zənginləşməsini çox istəyirik. Başqaölkələrlə yaratdığımız münasibətlər bu istəyimizi azalda bilməz, əksinə, artırır. [165-166]Sual: Cənab Dəmirəl, Türkiyə Avropa Gömrük Birliyinə daxil ola biləcəkmi? İkinci sual cənabprezidentimizədir. Siz Frans Press agentliyinə müsahibə verərkən belə bir fikir söyləmisiniz ki, biz DağlıqQarabağa yüksək status verməyə razıyıq. Bu yüksək status hansı səbəblərlə bağlıdır?Süleyman Dəmirəl: Türkiyə Avropa Gömrük Birliyinə daxil olacaqdır. Avropa parlamentindəki siyasipartiyaların böyük bir qrupu Türkiyənin Gömrük Birliyinə daxil olmasına tərəfdardır. Hələlik bir çətinlikgörünmür. Beş gündən sonra, dekabrın 13-də bu məsələ müsbət həll olunacaqdır. Türkiyənin Avropa GömrükBirliyinə daxil olması onun müqavilə hüququdur. Çünki Türkiyənin 1963-cü ildə imzaladığı sazişə əsasən 1973-cü ilədək davam edən protokol bundan 22 il sonra Gömrük Birliyinə daxil olmağı lazım bilir. O vaxtdan bəriTürkiyə iqtisadiyyatının Avropa iqtisadiyyatı ilə rəqabət edib-edə bilməyəcəyi və iqtisadiyyatımızın GömrükBirliyinə girməyə hazır olub-olmaması uzun müddət araşdırılmış və məlum olmuşdur ki, Türkiyəiqtisadiyyatının rəqabət gücü var və Türkiyə Avropa Gömrük Birliyinə daxil ola bilər. 1996-cı ilin əvvəlindənetibarən Türkiyə Gömrük Birliyinin Üzvü olacaqdır.Heydər Əliyev: Dağlıq Qarabağa yüksək status verilməsi haqqında Frans Press agentliyinə verdiyimbəyanat ilk bəyanat deyildir. Mən bunu əvvəllər də bir neçə dəfə demişəm və bu gün də deyirəm ki, bizAzərbaycan Respublikasının tərkibində, onun ayrılmaz hissəsi kimi Dağlıq Qarabağa yüksək status verməyəhazırıq. Yüksək statusun nədən ibarət olması barədə, mənə belə gəlir ki, bu dediyim bəsdir. Yüksək status sözüartıq hər şeyi deyir.Sual: İlk sualım hörmətli Heydər Əliyevədir. Dağlıq Qarabağ ermənilərinə verəcəyiniz statusnədən ibarət olacaq? İkinci sualım hörmətli Dəmirələdir. Azərbaycanda siyasi həbslərin təkrarlandığınısöyləyirlər. Belə şəxslərin buraxılması haqqında hörmətli Əliyevlə müzakirə olacaqmı?Süleyman Dəmirəl: Təbii ki, Azərbaycandakı həbslər məsələsi onun daxili işidir. Biz iki qardaş ölkəolsaq da, iki ayrı dövlətik. Dövlətlərə aid məsələlərdə nəzakətin gözləndiyini bilməlisiniz. Bir adamı həbs et85