RESPUBLİKA AİLƏ-SAĞLAMLIQMƏRKƏZİNİN AÇILIŞINDA ÇIXIŞ29 dekabr 1995-ci ilHörmətli xanımlar, cənablar!Hörmətli səhiyyə işçiləri!Bu gün burada Azərbaycan Respublikasının yeni bir səhiyyə ocağının açılışı çox təqdirəlayiq bir haldır.Azərbaycanda səhiyyənin inkişaf etdirilməsi üçün əvvəllər çox işlər görmüşük. Yaradılan böyük səhiyyəmərkəzləri, xəstəxanalar, müalicə ocaqları, tibb mərkəzləri bu gün də xalqımıza xidmət edir. Bunlar xalqımıza,vətəndaşlarımıza tibbi xidmət göstərmək üçün əsas obyektlərdir.Keçmiş zamanda səhiyyənin, onun maddi-texniki bazasının inkişafı, səhiyyə ocaqlarının ilbəil müasiravadanlıqla təchiz olunması, bu sahədə çalışanların maddi ehtiyaclarının ödənilməsi üçün imkanlar çox idi.Doğrudur, biz o dövrdə də əldə etdiyimiz nailiyyətlərdən tam razı deyildik. Hesab edirdik ki, bu səviyyə gününtələblərinə və dünya standartlarına tam cavab vermir. Nəinki Azərbaycanda, bütün Sovetlər İttifaqında mövcudolan vəziyyət belə idi.Mən Moskvada Siyasi Büronun üzvü, Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini olarkən Sovetlər İttifaqımiqyasında bilavasitə səhiyyəyə rəhbərlik edirdim. Ona görə də nəinki Azərbaycanın, o cümlədən bütünSovetlər İttifaqının səhiyyəsi ilə həm məşğul olurdum, həm də bu sahənin problemlərini çox yaxından bilirdim.O illər – 1983-85-ci illər, 1990-cı illərə qədər – o vaxt ölkəmizdə, o cümlədən Azərbaycanda səhiyyəindiki dövrə nisbətən nə qədər yüksək səviyyədə olsa da, bu səviyyə də əhalinin tibb yardımı ilə təmin olunmasıüçün yetərli deyildi. Ona görə də biz bu sahəni daim inkişaf etdirməyə çalışırdıq və çoxlu tədbirlər görülürdü. Oillərdə səhiyyə bir sosial sahə kimi dövlətin əsas diqqət yetirdiyi sahə idi. Bu sahəyə xeyli vəsait ayrılırdı və bizçalışırdıq ki, xaricdən daha çox avadanlıq alıb gətirək və səhiyyəni inkişaf etdirək. Bu sözlər Azərbaycana daaiddir və respublikamız da bu tədbirlərin nəticəsindən bəhrələnirdi. İndi Azərbaycanda olan bu maddi-texnikiimkanlar, bu [219-220] potensial, o cümlədən kadrlar, elmi potensial və sair – hamısı o illərdə görülmüş işlərinəsasında yaranmışdır. Təəssüflər olsun ki, ondan sonrakı dövrdə respublikamızda baş vermiş dəyişikliklər,mövcud sosial-iqtisadi böhran nəticəsində səhiyyəyə keçmişdə olduğu kimi vəsait ayırmaq, səhiyyənintələblərini istənilən qədər yerinə yetirmək mümkün olmur. Bu, həqiqətdir, siz bunu bilirsiniz, hamımız dabilirik. Biz bunu etiraf etməliyik.Ancaq buna baxmayaraq, Azərbaycanda səhiyyə işçilərinin fəaliyyəti nəticəsində əlimizdə olan madditexnikibazadan, yaranmış kadr ehtiyatından istifadə edərək vətəndaşlara, respublikanın əhalisinə tibbi yardımgöstərilir. Doğrudur, günün tələblərinə, müasir tələblərə görə, şübhəsiz ki, bu işin nəticələrindən biz razı olabilmərik. Ancaq qeyd etməliyik ki, imkanlarımız nəyə şərait yaradırsa onun çərçivəsində fəaliyyətigenişləndirmək lazımdır.Bu gün burada ailə sağlamlıq mərkəzinin yaranması, qeyd etdiyim kimi, təqdirəlayiq haldır. Çünki indibizim maddi və maliyyə imkanlarımız çox məhduddur. Belə bir şəraitdə hər bir sahədə, o cümlədən səhiyyəsahəsində təşəbbüskarlıq çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mövcud imkanlardan daha səmərəli istifadə etməkçox əhəmiyyətlidir. Bu tibb mərkəzinin açılması məhz onu göstərir ki, Səhiyyə Nazirliyi təşəbbüskar işləyir vəsəhiyyə işçiləri öz üzərlərinə düşən vəzifələri yerinə yetirə bilirlər. Şübhəsiz ki, bu, mühüm addımdır, həttaindiki vəziyyətimizdə də belə addımları çox atmaq olar. Ona görə də mən bu hadisə, yəni Azərbaycanda yenisəhiyyə mərkəzinin yaradılması və istifadəyə verilməsi münasibətilə sizi təbrik edirəm. Eyni zamanda ümidvarolduğumu bildirmək istəyirəm ki, bu təşəbbüs, təcrübə geniş yayılacaq və səhiyyə naziri Əli İnsanovun buradaqeyd etdiyi kimi, siz bir çox başqa imkanlardan da istifadə edib, belə yeni tibb müəssisələri yaradacaqsınız.Bu tibb müəssisəsinin, səhiyyə ocağının respublikamız üçün çox əhəmiyyətli olduğu məlumdur. Bu günburada verilən məlumatlar bu haqda tam təsəvvür yaradır. Ailənin inkişafı, sağlamlığı üçün yeni tədbirlərgörülməlidir.Azərbaycanda belə bir ailə-sağlamlıq mərkəzinin yaradılması zərurətdən doğan çox əhəmiyyətli birhaldır.Mən arzu edərdim ki, bu böyük binadan, bu yaraşıqlı və yaxşı təmir olunmuş binadan, buradakıavadanlıqdan bacarıq[220-221]la və məqsədyönlü istifadə edilsin, səmərəli istifadə edilsin. Bu güngördüyünüzdən günbəgün daha da yaxşı olsun, gözəl olsun. Arzu edərdim ki, bu mərkəz həqiqətənAzərbaycanda ailənin sağlamlığına xidmət etsin və biz bu xidmətin nəticələrini görək. Bu problemlər bizimsosial problemlərimizdir. Yəni ailənin sağlamlığı problemi ümumiyyətlə, cəmiyyət üçün, insan cəmiyyəti üçün,o cümlədən Azərbaycan üçün çox mühüm problemdir. Müasir dövrün insanların sağlamlığı üçün yaratdığı bəzizərərli meyllərin qarşısının alınmasından ötrü və bizim respublikada həm bugünkü nəslin, həm də gələcək nəslinsağlam, yüksək fiziki və zehni qabiliyyətə malik insanlar kimi yetişməsindən ötrü belə bir mərkəz çox lazımdır.112
Mən hesab edirəm ki, bu, indi dünyada gedən proseslərə də uyğundur. 1994-cü ildə Qahirədə BirləşmişMillətlər Təşkilatının rəhbərliyi altında beynəlxalq konfrans keçirildi. Konfrans əhalinin inkişafı məsələlərinəhəsr olunmuşdu. Bu, mötəbər konfrans idi. Məclisdə Azərbaycan nümayəndə heyəti, o cümlədən mən də iştirakedirdim. Müzakirələr çox maraqlı oldu. Dünyanın bütün ölkələrindən həm dövlət və hökumət başçıları, həm dəbu sahədə mütəxəssislər orada çox maraqlı fikirlər irəli sürdülər. Bu konfrans dünyada əhalinin inkişafına aidçox maraqlı qərarlar qəbul etdi.Bu ilin martında Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendə yenə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatınıntəşəbbüsü ilə və rəhbərliyi altında insan inkişafı mövzusunda çox maraqlı bir konfrans keçirildi. Orada da dövlətvə hökumət başçıları iştirak edirdilər. Konfransa bütün ölkələrdən mötəbər nümayəndə heyətləri gəlmişdi.Orada biz də, o cümlədən mən də iştirak edirdim. Bu konfranslarda və insanların sağlamlığına dair digərçoxsaylı simpozium və konfranslarda müasir dövrdə insanların sağlamlığı və onların sağlamlığının qorunmasıtədbirləri ilə bağlı həm elmi, həm də praktiki təkliflər irəli sürüldü.Buna görə də Azərbaycan öz işlərini dünya elminin və xüsusən səhiyyəsinin, insan problemləri iləməşğul olan mərkəzlərin irəli sürdüyü fikirlərə və tələblərə müvafiq surətdə qurmalıdır. Burada daAzərbaycanda tibb sahəsində çalışan alimlərin, səhiyyə işçilərinin, Səhiyyə Nazirliyinin üzərinə çox böyükməsuliyyət düşür. Güman edirəm ki, ailə sağlamlığı mərkəzinin yaranması da, açılışı da bu çağırışlara məhz bircavab kimi qiymətləndirilməlidir. Yaxşı təşəbbüsdür, yaxşı başlanğıcdır. Ancaq bu, yalnız bir təşəbbüs kimi,başlanğıc kimi [221-222] qalmamalıdır, böyük bir işin başlanğıcı olmalıdır və öz davamını tapmalıdır. Əminəmki, siz və bu sahədə çalışan məsul şəxslər öz məsuliyyətini dərk edirlər və bu işlərlə ciddi məşğul olacaqlar.Dünyanın bütün insanlarının sağlamlığı üçün xas olan amillər var. Eyni zamanda dünyanın hər birregionunun iqlim şəraitindən asılı olaraq, yaxud da bəzi genetik xüsusiyyətlərdən asılı olaraq özünəməxsusproblemlər var. Ona görə də Azərbaycanın səhiyyə işçiləri, tibb alimləri gərək həm qlobal problemləri yaxşıbilsinlər, həm də bu problemlərlə əlaqədar ölkəmizdə tədqiqat işləri, profilaktiki işlər, müalicə işləri aparsınlar.Bununla yanaşı Azərbaycanın özünəməxsus xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq, insanların sağlamlığı ilə bağlıproblemləri də araşdırsınlar. Belə problemlər var.Bunlardan biri – bizim xalqımızın, millətimizin sağlamlığı üçün, həm fiziki, həm zehni cəhətdənsağlamlığı üçün yaranan problem qohumların bir-biri ilə ailə qurmasıdır. Təəssüf ki, bu, bizim millətimizin,xalqımızın qədimlərdən qalmış ənənəsidir. Biz ənənə və adətlərimizin çoxuna hörmət bəsləyirik, onları inkişafetdiririk və inkişaf etdirməliyik. Amma o adətlər, o ənənələr insan üçün, cəmiyyət üçün zərərlidirsə biz onlardanxilas olmalıyıq, imtina etməliyik. Bax, bu adət-ənənələrdən biri də keçmişdən bizə miras qalmış, millətimizə xasolan adət qohumların evlənməsi, ailə qurmasıdır. Siz, tibb işçiləri və alimləri bunun həm ailələr üçün, həm dəümumiyyətlə millətimizin gələcəyi üçün nə qədər zərərli olduğunu bilirsiniz. Amma nədənsə bu sahədə cidditədbirlər görülmür. Belə bir adət-ənənənin nə qədər zərərli olduğu insanlara çatdırılmır, izah edilmir, bu sahədəlazımi profilaktiki işlər, yəni izahat işləri aparılmır. Məhz bunların nəticəsində, – yəqin ki, siz bu sahədətədqiqatlar aparmısınız, bilirsiniz, – çox adamlar anadangəlmə şikəst olur, yaxud əqli cəhətdən inkişaf etmir.Belələri yaşasalar da, fiziki cəhətdən çatışmazlıq onları həmişə incidir.Siz bunları bilirsiniz. Bizim bəzi alimlərimiz vaxtilə bu problemlə məşğul olurdular. Bilmirəm, indiməşğul olurlar, ya yox. Deyirsiniz ki, məşğul olurlar, amma az məşğul olurlar. Bəli, məşğul olurdular. Bu günisə sizə hətta bunu deməliyəm ki, 70-ci illərdə həmin problem bizi çox narahat etdiyinə görə mən onunla ciddiməşğul oldum. Bundan sonra öyrəndim ki, bu, bizim millətimizin gələcəyi üçün, onun sağlamlığı üçün zə[222-223]rərlidir. Mən hətta bu barədə bir qərar qəbul etmək istəyirdim ki, qohumların bir-biri ilə evlənməsi qadağanolunsun. Biz bu məsələni müzakirə etdik. O vaxt bizim bəzi rəhbər şəxslər etiraz etdilər ki, bunu millətimiz başadüşməz, çünki bizdə bu ənənələr əsrlər boyu yaşayır və insanlar buna öyrəniblər.Təəssüflər olsun ki, o vaxt mən bu tədbirləri həyata keçirə bilmədim. Amma bunun üçün əsaslar var idi.Mən bir neçə alimimizlə söhbət etmişdim, onların elmi əsərləri ilə tanış olmuşdum. Xatirimdədir, o vaxtuşaqların əsəb xəstəliyi ilə əlaqədar bir mərkəz açılmışdı. Mən mərkəzin açılışına getmişdim. Orada o xəstəuşaqları gördüm, professor Qədirova ilə və bir neçə digər alim ilə söhbət etdim. Bir daha hiss etdim ki, bu,bizim üçün doğrudan da böyük bir sosial problemdir. Onlar mənə dedilər ki, bu uşaqların əksəriyyəti ona görəbelə fiziki və əqli vəziyyətdədir ki, onlar bir-birinə qohum olan ata-ananın uşaqlarıdır.O vaxtlar başqa sahələrdə də tədqiqatlar aparılırdı. Xatirimdədir, mən rəhmətlik akademik Topçubaşovudəvət edib onunla danışdım. O da bu barədə öz fikirlərini söylədi. O mənada ki, biz xalqımızı doğrudan da beləbir adət-ənənələrdən xilas etməliyik. Mən bir çox alimlərlə görüşüb danışdım.Bu problem məni bir vətəndaş kimi, o zaman da respublikanın rəhbəri kimi, xalqına ürəyi yanan adamkimi çox narahat edirdi. Mənim mərhum həyat yoldaşım Zərifə xanım, bildiyiniz kimi, göz xəstəlikləri iləməşğul olurdu, o sahədə elmi tədqiqatlar aparırdı. Zərifə xanım da elmi tədqiqatının bir hissəsini bu probleməhəsr etdi. Onun da tədqiqatlarının nəticəsi belə oldu ki, hətta bir çox göz xəstəlikləri yalnız o adamlardamüşahidə olunur ki, onlar bir-birinə qohum olan adamların uşaqlarıdır. Ona görə də mən çox narahat idim və buməsələni qaldırdım. Ancaq bunu axıra çatdıra bilmədim.113
- Page 1 and 2:
───────────
- Page 3 and 4:
KİTABIN İÇİNDƏKİLƏRAZƏRBAYC
- Page 5 and 6:
İCTİMAİYYƏTİ NÜMAYƏNDƏLƏR
- Page 7 and 8:
MÜSTƏQİL AZƏRBAYCAN RESPUBLİKA
- Page 9 and 10:
GÜRCÜSTAN TELEVİZİYASININ MÜXB
- Page 11 and 12:
Konstitusiya insan, vətəndaş hü
- Page 13 and 14:
gün yalnız və yalnız demokratik
- Page 15 and 16:
LONDONDA ADAM SMİT ADINAİNSTİTUT
- Page 17 and 18:
"AZƏRBAYCANDA İNVESTİSİYAİMKAN
- Page 19 and 20:
yarımdır ki, heç bir xarici vasi
- Page 21 and 22:
öyük poten[30-31]sial imkanlara m
- Page 23 and 24:
Cavab: Bəli, mənim indiki səfər
- Page 25 and 26:
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASISƏFİRLİ
- Page 27 and 28:
ADAM SMİT İNSTİTUTUNUNTƏŞKİL
- Page 29 and 30:
"AZƏRBAYCANDA İNVESTİSİYAİMKAN
- Page 31 and 32:
uzunmüddətli qanunverici əsas v
- Page 33 and 34:
arzulamaq istəyirəm. Hörmətli d
- Page 35 and 36:
Dediyim kimi, demokratik iqtisadi i
- Page 37 and 38:
Bİ-Bİ-Sİ KORPORASİYASINDAKI GÖ
- Page 39 and 40:
BÖYÜK BRİTANİYANIN"EKONOMİST"
- Page 41 and 42:
Rusiya nəzarətdə saxlayır. Siz
- Page 43 and 44:
Minsk qrupuna lazımi göstərişl
- Page 45 and 46:
Sual: Azərbaycan və Ermənistan r
- Page 47 and 48:
və Azərbaycanın nümayəndə hey
- Page 49 and 50:
sərhədlər yaranıb. Ermənistan
- Page 51 and 52:
Sual: Rusiyanın öz hərbi bazalar
- Page 53 and 54:
İNGİLTƏRƏNİN "MİDDL İSTMEQEZ
- Page 55 and 56:
"İNTERNEŞNL HERALD TRİBYUN"QƏZE
- Page 57 and 58:
"MOND" QƏZETİNİN MÜXBİRİNƏM
- Page 59 and 60:
münasibətləriniz korlanmayıb ki
- Page 61 and 62: YEKUN SÖZÜMən əvvəldə dedim v
- Page 63 and 64: olmasaydı və o ağır şəraitdə
- Page 65 and 66: islahatları aparılmasına, ölkə
- Page 67 and 68: Valyuta Fondunun məsləhəti ilə
- Page 69 and 70: Azərbaycanın başqa bölgələrin
- Page 71 and 72: TÜRKİYƏ PREZİDENTİSÜLEYMAN D
- Page 73 and 74: TÜRKİYƏ PREZİDENTİSÜLEYMAN D
- Page 75 and 76: qiymətləndirdi. Bu, bizim üçün
- Page 77 and 78: Mən sizi burada, Məclis qarşıs
- Page 79 and 80: əsas, ən əhəmiyyətli olan sah
- Page 81 and 82: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININPREZİD
- Page 83 and 84: Türkiyənin prezidenti Süleyman D
- Page 85 and 86: yaratmışdır. Eyni zamanda parlam
- Page 87 and 88: TÜRKİYƏ PREZİDENTİSÜLEYMAN D
- Page 89 and 90: çalışırdılar ki, üzərlərin
- Page 91 and 92: tarixi var. Bu tarix çox möhtəş
- Page 93 and 94: XALQ ARTİSTİ SƏYAVUŞ ASLANAHör
- Page 95 and 96: AZƏRBAYCAN KİNEMATOQRAFÇILARİTT
- Page 97 and 98: yanında xidmət edibdir. Ancaq bun
- Page 99 and 100: çıxarmışdır. Ona görə də m
- Page 101 and 102: YAZIÇI YUSİF SƏMƏDOĞLUNAHörm
- Page 103 and 104: Azərbaycanda coşub qalxmış xalq
- Page 105: BAKIDA RƏSMİ SƏFƏRDƏ OLANALMAN
- Page 108 and 109: BAKI MƏİŞƏT KONDİSİONERLƏRİ
- Page 110 and 111: Dedim ki, yox, düz demirsən. Sonr
- Page 114 and 115: Bu gün burada ailə sağlamlığı
- Page 116 and 117: 9 YAŞLI RƏSSAM ƏLİ CƏFƏRİNS
- Page 118 and 119: 1995-ci İLDƏ BEYNƏLXALQ YARIŞLA
- Page 120 and 121: mərasimdə iştirak edən şəxsl
- Page 122 and 123: DÜNYA AZƏRBAYCANLILARININHƏMRƏY
- Page 124 and 125: AZƏRBAYCAN XALQINA YENİ İL TƏBR
- Page 126 and 127: münasibətlərini daha da artırd
- Page 128: alarkən xalqımızın igid övladl
- Page 131 and 132: etsinlər. Ancaq xəbərdarlıq edi
- Page 133 and 134: zavod Moskvada olan nazirliyin bir
- Page 135 and 136: Güman edirəm ki, idarəetmənin t
- Page 137 and 138: FRANSA TELEVİZİYASININMÜXBİRİ
- Page 139 and 140: MÜSTƏQİL DÖVLƏTLƏR BİRLİYİ
- Page 141 and 142: Buraya mənim bir çox həmkarları
- Page 143 and 144: Viktor Stepanoviç Çernomırdin il
- Page 145 and 146: QANLI YANVAR FACİƏSİ ŞƏHİDLƏ
- Page 147 and 148: ilmərik. Biz məsələnin bu prins
- Page 149 and 150: RUSİYA FEDERASİYASI DÖVLƏTDUMAS
- Page 151 and 152: FƏLƏSTİN MUXTARİYYƏTİNİN BA
- Page 153 and 154: TÜRKİYƏ RESPUBLİKASI BÖYÜK M
- Page 155 and 156: imkanı daxilində bunların həll
- Page 157 and 158: Müstəqilliyi yaşatmaq, qorumaq
- Page 159 and 160: Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarımı
- Page 161 and 162: etməsinə müəyyən qədər mane
- Page 163 and 164:
İRAN İSLAM İNQİLABININ İLDÖN
- Page 167 and 168:
HƏŞTƏRXAN TELEVİZİYASININMÜXB
- Page 169 and 170:
vilayətinin bütün sakinlərinə,
- Page 171 and 172:
ORUCLUQ BAYRAMI MÜNASİBƏTİLƏXA
- Page 173 and 174:
verilmir. Bəzilərinin fikrincə,
- Page 175 and 176:
sözlərini, öz fikirlərini xalq
- Page 177 and 178:
Biz başqa tədbirlər də görür
- Page 179 and 180:
XOCALI SOYQIRIMININ DÖRDÜNCÜİLD
- Page 181 and 182:
Bütün bu ağır, çətin prosesl
- Page 183 and 184:
ayının 14-də yenidən prezident
- Page 185 and 186:
uradadır. Şəhidlər xiyabanında
- Page 187 and 188:
BAKIDA RUSİYA FEDERASİYASISƏFİR
- Page 189 and 190:
"AZƏRSUTİKİNTİ" DÖVLƏT KONSER
- Page 191 and 192:
azı bir-iki il itirmiş olarıq. B
- Page 193 and 194:
RESPUBLİKA HÜQUQİ İSLAHATKOMİS
- Page 195 and 196:
İSRAİLDƏ YAŞAYANKEÇMİŞ AZƏR
- Page 197 and 198:
Biz hər cür separatçılığı pi
- Page 199 and 200:
M. Məhəmmədov: Azərbaycan əraz
- Page 201 and 202:
NİKOLAY KONSTANTİNOVİÇ BAYBAKOV
- Page 203 and 204:
GÜRCÜSTANA RƏSMİ SƏFƏRƏ YOLA
- Page 205 and 206:
Başqa sözlə, burada digər ölk
- Page 207 and 208:
Respublikasının ərazi bütövlü
- Page 209 and 210:
u cinayətkarların, terrorçuları
- Page 211 and 212:
Məsələn, bizim keçmiş həmkarl
- Page 213 and 214:
müstəqilliyini əldə edəndən s
- Page 215 and 216:
TBİLİSİ DÖVLƏT UNİVERSİTETİ
- Page 217 and 218:
GÜRCÜSTANDA YAŞAYANAZƏRBAYCANLI
- Page 219 and 220:
ünvanına, mənim ünvanıma, Azə
- Page 221 and 222:
məsələlərdən biridir. Güman e
- Page 223 and 224:
GÜRCÜSTAN TELEVİZİYASININ MÜXB
- Page 225 and 226:
Gürcüstanda əvvəllər də və i
- Page 227 and 228:
Azərbaycan öz gələcəyini necə
- Page 229 and 230:
İttifaqa girə bilər? Yenə də d
- Page 231 and 232:
AZƏRBAYCAN - TÜRKMƏNİSTANSƏNƏ
- Page 233 and 234:
Yeri gəlmişkən demək istəyirə
- Page 235 and 236:
TÜRKMƏNİSTAN PREZİDENTİSAPARMU
- Page 237 and 238:
inkişafına böyük töhfəsi ilə
- Page 239 and 240:
TÜRKMƏNİSTAN PREZİDENTİSAPARMU
- Page 241 and 242:
AZƏRBAYCAN VƏ TÜRKMƏNİSTANPREZ
- Page 243 and 244:
Ancaq bizdəki balkonlarda nəinki
- Page 245 and 246:
təbəqədirlər ki, onlar tərəfi