b e ş i n c i k i t a b

Beləliklə, Azərbaycanda iri sənaye potensialı yaranıbdır. Azərbaycanın bioiqlim şəraiti burada kəndtəsərrüfatının, kənd təsərrüfatı sahələrinin geniş inkişaf etməsinə imkan veribdir. Ona görə də Azərbaycantarazlaşmış iqtisadiyyata malikdir – onun özünün xammal imkanları, emal bazası, sənaye müəssisələri var vəbunlar hamısı birlikdə vahid iri iqtisadi potensial təşkil edir.Ancaq bütün bunlarla yanaşı, 80-ci illərdə sosialist idarəetmə sisteminin tənəzzülə uğraması nəticəsindəAzərbaycanda iqtisadiyyatın inkişafında nəinki durğunluq yarandı, həm də iqtisadiyyat geriləməyə başladı. Buda təbiidir. Sonra Sovetlər İttifaqının dağılması ilə Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini əldə etdi və yeniprinsiplərə əsaslanan inkişaf yoluna çıxdı. Respublikamızın həyatının indi yaşadığımız bu mərhələsi, şübhəsizki, bir tərəfdən iqtisadi, sosial böhranla, digər tərəfdən isə iqtisadiyyatımızı tamamilə yeni prinsiplər üzərindəqurmaq üçün göstərdiyimiz səylərlə səciyyələnir.Azərbaycan dörd il bundan öncə dövlət müstəqilliyi əldə edibdir. Azərbaycan demokratik, hüquqi dövlətquruculuğu yoluna, bazar iqtisadiyyatına, bazar münasibətlərinə əsaslanan demokratik vətəndaş cəmiyyətiformalaşdırmaq yoluna qədəm qoyubdur və mövcud beynəlxalq standartlara uyğun olaraq dünya iqtisadiyyatınasıx bir şəkildə qovuşmaq istiqamətində strateji xətt götürübdür.Şübhəsiz ki, bütün bunlar asan məsələ deyildir və böyük çətinliklər yaradır. İdarəetmənin sosialist inzibatiamirliksistemindən, sosialist iqtisadiyyatından bazar münasibətlərinə, inki[23-24]şafın bazar qanunlarına, azadsahibkarlığa əsaslanan iqtisadiyyata keçməyin nə demək olduğunu siz yaxşı təsəvvür edirsiniz. Ancaq bütün bumürəkkəbliklərinə, çətinliklərinə baxmayaraq, dünya üçün təbii proses olduğuna görə bu yol labüddür, onukeçməliyik. Eyni zamanda bu yol xalqımızın da, dövlətimizin də mənafeyinə və istəyinə tamamilə uyğundur.Yəni müstəqil dövlət kimi Azərbaycan gələcəkdə də bərabərhüquqlu, qarşılıqlı surətdə faydalı iqtisadi və siyasimünasibətlər əsasında dünya birliyinin fəal iştirakçısı olmağı nəzərdə tutaraq, özünün müstəqilliyini daha damöhkəmləndirmək və inkişaf etdirmək yolu ilə gedir, eyni zamanda xarici investorların, dünya maliyyəmərkəzlərinin, transmilli korporasiyaların, xarici şirkətlərin imkanlarından istifadə etməklə iqtisadiyyatı bazarprinsipləri zəminində yenidən quraraq iqtisadi yüksəlişə böyük təkan vermək üçün tədbirlər görülür.Bundan ötrü Azərbaycanda böyük imkanlar var. Azərbaycanın təbii ehtiyatları, ilk növbədə iri neft və qazyataqları, digər yeraltı sərvətləri və artıq qeyd etdiyim kimi, formalaşmış sənaye potensialı, kənd təsərrüfatınıninkişafı üçün zəngin təbii ehtiyatları qarşıya qoyduğumuz vəzifələrin həyata keçirilməsindən ötrü əlverişli şəraityaradır və biz bu vəzifələrin həllinə dair tədbirlər görürük.Artıq tarixə qovuşmuş illər ərzində Azərbaycanda böyük ziyalı potensialı, elmi potensial da yaranıbdır.İqtisadiyyatımızı qısa bir müddətdə yenidən qura bilməyimiz üçün ölkəmizdə iri ali təhsil müəssisələri, elmitədqiqat idarələri, layihə institutları, yüksək ixtisaslı elmi, texniki kadrlar, kifayət qədər işçi qüvvəsi var.Şübhəsiz ki, iqtisadiyyatımızı yenidən qurarkən biz xarici investorların imkanlarından da səmərəli istifadəetməli, birgə layihələr həyata keçirməliyik.Bu baxımdan Adam Smit İnstitutunun təşkil etdiyi belə bir görüşün bizim üçün əhəmiyyəti böyükdür.Burada qeyd olunduğu kimi, bir il bundan öncə Azərbaycanda belə bir görüş keçirilibdir. Ancaq mən bu günbelə hesab edirəm ki, həmin görüş indiki böyük görüş üçün hazırlıq, başlanğıc idi. Ona görə hörmətli dostlar,xanımlar və cənablar, biz buraya böyük bir arzu ilə gəlmişik ki, bu gün Azərbaycan necə varsa, onu sizə elə dətəqdim edək, siz və xarici investorlar, xarici şirkətlər [24-25] bizimlə fəal əməkdaşlıq etmək, bizimlə birgəişləmək üçün Azərbaycana qətiyyətlə üz tuta biləsiniz.Təbiidir ki, mən indi hər şeydən öncə iqtisadiyyatdan, bu sahədə gördüyümüz tədbirlərdən, iqtisadi sahədəgötürdüyümüz xətdən danışıram, ancaq bütün bunlar həm də Azərbaycanda mövcud olan dövlət quruluşu ilə vəictimai-siyasi mühitlə bağlıdır. Son illərdə, yəni dövlət müstəqilliyimizi əldə etdikdən sonra Azərbaycan özününmilli dövlət quruculuğunda kifayət qədər mürəkkəb yol keçibdir. Biz problemlərlə qarşılaşmışıq, daxiliçətinliklərimiz olubdur. Ancaq biz bunları aradan qaldırmışıq və qaldırırıq.Bütün dünyaya məlumdur və sız də yaxşı bilirsiniz ki, Azərbaycanda, həm də təkcə burada deyil, bütünQafqazda vəziyyəti mürəkkəbləşdirən amil hərbi münaqişələrdir və bunlar təəssüf ki, Qafqazın müxtəlifregionlarında mövcuddur. Belə münaqişələrdən biri artıq yeddi ildir ki, Ermənistan ilə Azərbaycan arasındadavam edir. Bu hərbi münaqişə Ermənistan Respublikasının Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsini təcavüzyolu ilə ilhaq etmək cəhdləri nəticəsində başlanmışdır.Artıq yeddi il davam edən bu təcavüz nəticəsində Ermənistan silahlı birləşmələri Azərbaycan ərazisinin 20faizindən çoxunu işğal edibdir, həmin ərazilərdən Azərbaycanın bir milyondan çox vətəndaşı zorla qovulubdurvə indi onlar respublikanın müxtəlif bölgələrində, əksəriyyəti çadır şəhərciklərində son dərəcə ağır, dözülməzşəraitdə yaşayırlar.Şübhəsiz ki, bu təkcə respublikamızda deyil, həm də bütün regionda ictimai-siyasi vəziyyətimürəkkəbləşdirir. Böyük itkilər verməyimizə, Azərbaycana vurulmuş iqtisadi zərərə baxmayaraq, biz sülhsevərmövqe tuturuq, bu məsələni sülh yolu ilə, ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində, digər beynəlxalq təşkilatlarınimkanlarından istifadə etməklə həll etməyə alışırıq, bu istiqamətdə intensiv danışıqlar aparırıq. Bu problemiməhz sülh yolu ilə həll etmək istədiyimizi belə bir fakt da sübut edir ki, il yarım bundan öncə biz münaqişəninmövcud olduğu bütün dövr ərzində ilk dəfə olaraq atəşkəs haqqında Ermənistanla sazişə nail ola bilmişik və il18