b e ş i n c i k i t a b

azı bir-iki il itirmiş olarıq. Bu fikirlə razısınızmı və ümumiyyətlə, sizin fikrinizcə, qarşıdakı aylardoğrudanmı bu qədər əhəmiyyətlidir?F. Kotti: Mən cənab Presselin fikri ilə razıyam. Zənnimcə, ümumiyyətlə bu məsələnin həll edilmədiyi həray itirilən vaxt deməkdir. Mən əminəm ki, bu məsələnin həllinə nail olmaq üçün qəti fikrə gəlməkdən ötrüzəmin var.Sual: Cənab prezident, Presselin fikrinə münasibətinizdə siz bildirdiniz ki, indiki şərait öz-özünəyaranmamışdır və qarşıdakı aylar ərzində biz qanunauyğun nəticəni əldə etməliyik. Bu nəticəni əldəetmək ehtimalı və Presselin narahatlığının, iraq olsun, uğursuzluğu ehtimalı nə qədər realdır.H. Əliyev: Sizin sualınız bizə qaranlıqdır. Nəyin ehtimalı?Müxbir: Qarşıdakı aylar ərzində uğursuzluğun ehtimalı.H. Əliyev: Hansı uğursuzluğun?Müxbir: Presselin dediyi kimi, birdən qarşıdakı aylar ərzində yaxşı nəticələr əldə olunmaya bilər.H. Əliyev: Presselin dediyi sözlər, şübhəsiz ki, nəzərə alınmalıdır. Qarşıdan gələn aylar çox həllediciaylardır, biz də istəyirik ki, nəticə əldə edilsin. Ancaq mən onunla razı deyiləm ki, əgər qarşıdan gələn aylardanəticə əldə etməsək, bu məsələ uzun müddət təxirə düşə bilər. Mən bununla razı deyiləm.Sual: Münaqişənin aradan qaldırılması ilə bağlı [379-380] təkliflərin müəllifi kimdir? Laçın tranzitzonasını kim qoruyacaq? Orada Ermənistan silahlı qüvvələrinin olması mümkündürmü? Dünyada beləbir şey varmı ki, bir dövlətin daxilində iki milli ordunun qüvvələri olsun?F. Kotti: Mən həmin məsələyə indiki halda cavab verə bilmərəm. Bütün bunlar uzun müddət danışıqlardamüzakirə olunan siyasi sazişin məzmununu təşkil etməlidir. Biz xeyli vaxtdır ki, ATƏT-də bu prosesə köməkgöstəririk. Burada da məhz beynəlxalq sülhü mühafizə qüvvələrinin yerləşdirilməsindən söhbət gedir. Yenədeyirəm, bütün bu məsələlər qəti qərarda əksini tapmalıdır.Sual: Cənab sədr, siz bu gün bir neçə dəfə dediniz ki, münaqişənin aradan qaldırılmasının başlıcaprinsipi Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınmasıdır. Azərbaycan öz tərkibində Dağlıq Qarabağayüksək status verməyə hazırdır. Dediniz ki, ATƏT-in nümayəndə heyəti ona görə buradadır ki,problemin həllinə öz xidmətini göstərsin. Elə isə Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünütanımasında ATƏT-in və onun Minsk qrupunun xidməti nədən ibarət olacaqdır?F. Kotti: Bir kəlmə ilə deyə bilərəm ki, biz məhz bu istiqamətdə danışıqlar aparırıq. Cənab prezidentinindicə dediyi kimi, mən sabah Ermənistanda olacağam və məhz belə məsələləri Ermənistan tərəfi ilə müzakirəedəcəyəm. Burada da, Minsk qrupunda da işimizin məqsədi belə konkret məsələləri, o cümlədən Azərbaycanınərazi bütövlüyü məsələsini müzakirə etməkdir.Sual: Yəni Ermənistan rəhbərliyi ilə görüş müzakirə xarakteri daşıyacaqdır. İki ildir ki,Ermənistanın belə mövqe tutması problemin həllinə mane olur. Siz hansı tədbirlər görməkniyyətindəsiniz? Mən müzakirələri deyil, konkret tədbirləri nəzərdə tuturam.F. Kotti: Mən yalnız təkrar edə bilərəm: bu məsələnin son dərəcə mühümlüyünü başa düşürəm. Lakinbilirsiniz ki, mən hələ Ermənistan rəhbərliyi ilə görüşməmişəm. Hesab edirəm ki, onlarla görüşməmiş indidəndeyə bilmərəm ki, danışıqlarımızın məzmunu necə olacaqdır. ATƏT-ə gəldikdə isə bu məsələ ilə bağlı onunözünün hansısa iri addımlar ata biləcəyi barədə xülyalara qapılmaq lazım deyildir. İstəyirəm, [380-381] ATƏTdəqərarların qəbul olunması qaydasını sizə bir qədər aydınlaşdırım. Yəqin bilirsiniz ki, ATƏT-də hər hansıqərarın qəbul olunmasına onun bütün üzvləri razılıq verməlidirlər. Belə olan halda ATƏT-in səmərəliliyininsəviyyəsi bütünlüklə üzv ölkələrin buna nə dərəcədə hazır olmalarının səviyyəsindən asılıdır. Elə ATƏT-in dərolu ilk növbədə məhz siyasi diplomatik ünsiyyətlər yaratmaqdan, aradan qaldırılmasının vaxtı çoxdan yetişmişmünaqişələrə son qoyulmasında irəliləyişə nail olmaqdan ibarətdir.Sual: Mənim sualım cənab prezidentə və cənab Kottiyədir. Siz qeyd etdiniz ki, 1996-cı ilmünaqişənin aradan qaldırılmasında həlledici il olmalıdır. Bəs 1994-cü ildə ATƏT-in Zirvə görüşündəqəbul olunmuş qərar 1995-ci ildə niyə həyata keçirilmədi? Bu, nə ilə bağlıdır – Ermənistanın tutduğuqeyri-konstruktiv mövqe ilə, yoxsa vasitəçilərin fəaliyyətinin zəifliyi ilə?H. Əliyev: Həm Ermənistan tərəfin qeyri-konstruktiv mövqeyi ilə, – mən bu gün qonağımızla danışıqlarzamanı da bunu demişəm, bir də deyirəm, əgər Ermənistan tərəfi normal, konstruktiv mövqe tutsa idi, məsələlərihəll etmək olardı. Çünki bizim şərtlərimiz tam ədalətli şərtlərdir. Ermənistan təcavüzkardır, torpaqlarımızı işğaledib, bu torpaqlardan çıxmalıdır. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımalıdır. Bunları etmədiyinə görə məsələhəll oluna bilmədi, – həm də, şübhəsiz ki, vasitəçilik edən ölkələrin və ATƏT-in Minsk qrupunun bu sahədəlazımınca təsirli tədbirlər görə bilməməsi ilə bağlıdır.F. Kotti: Mən yalnız təkrar etmək istəyirəm: biz həqiqətən istəyirik ki, 1996-cı il bu prosesdə dönüş iliolsun. Əslində 1994, 1995-ci illərdə də istəyirdik ki, o illər həlledici olsun. Bunu sözlə demək asandır. Lakinbelə arzuların qəti şəkildə reallaşması Minsk qrupu da daxil olmaqla bütün əlaqədar tərəflərin intensivsəylərindən asılı olacaqdır. Bu məsələdə Minsk qrupunun rolu mühümdür, daha doğrusu, bununla məşğul olmaqüçün onun mandatı var.191