Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

Kongres Kobiet Polskich 2009Kobiety w kulturzeIza KowalczykKontekstŻeby zbadać sytuację kobiet w kulturze po 1989 roku, warto przedstawićteż kontekst PRL-u. Wytworzono wtedy sytuację „pozornegorównouprawnienia”, które przejawiało się również w systemie sztuki.Kobiety miały równe z mężczyznami, zagwarantowane ustawowo,prawa w zakresie kształcenia i pracy zawodowej. Jednak nie zawszew powojennej Polsce były one respektowane. Z dyskryminacjąna wielką skalę przyszłe artystki spotykały się już podczas studiów,a później dużo trudniej było im przebić się w świecie sztuki i zrobićkarierę (udawało się to nielicznym, silnym osobowościowo artystkom).Dane i diagnozy dotyczące transformacji ustrojowejZ przeprowadzanych przeze mnie na początku lat 90. skromnychbadań wynikało, że w okresie PRL-u w prestiżowych wystawachw muzeach brało udział i wśród laureatek nagród artystycznych znajdowałosię średnio około 10–15% kobiet . Dobrym miernikiem obecnościkobiet w życiu artystycznym w PRL-u była też sprawa nagród zatwórczość artystyczną. Na wystawie Laureaci Nagród PaństwowychMinistra Kultury i Sztuki przyznanych w 35-leciu PRL (Zachęta, 1979)pokazano prace 157 nagrodzonych artystów, wśród których było zaledwie16% kobiet. Podobnie kształtowała się liczba pedagogów nauczelniach plastycznych. Te liczby zaczęły wzrastać w latach 80. i 90.Widoczny wzrost nastąpił chociażby wśród grona pedagogicznegopoznańskiej PWSSP: w 1970 roku kobiet wśród nauczycieli akademickichbyło 14%, w 1980 – 15,5%, natomiast w 1993 – 42%, co może byćjednak związane z feminizacją niskopłatnych zawodów po okresieprzeobrażeń ustrojowych.Podobne dane dotyczące udziału kobiet w życiu artystycznymw pierwszej połowie lat 90. przytacza Jolanta Ciesielska w tekścieOrły, sokoły, bażanty...: „W wystawie pn. Podwójna identyfikacja,organizowanej przez wytrawnego kuratora współczesnych wystawRyszarda Ziarkiewicza w muzeum w Wiesbaden (1991), na jedenastuuczestników brała udział tylko jedna kobieta – święcąca kolejny rok) Problem ten został przeze mnie podjęty na seminarium dr. hab. P. Piotrowskiego(1992/93). Pracę opublikowałam w formie artykułu pt. Małżeństwo albo sztuka?,„Czas Kultury” 1993, nr 5, s. 60–63.115