Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

Kobiety i gospodarkadowód braku przedsiębiorczości, a ludzie biedni są stereotypizowanijako niezaradni, roszczeniowi lub/i dotknięci patologiami. Dominujestygmatyzacja biednych i działania pozorne w duchu dziewiętnastowiecznejfilantropii, podczas gdy polityka unijna w tym zakresiezmierza w kierunku zwalczania wykluczenia społecznego i reform narzecz integracji społecznej.Skutki biedy wśród kobietBieda prowadzi nie tylko do deprywacji materialnej, ale do szerzejdefiniowanego wykluczenia społecznego. Ubóstwo kobiet ma swojąspecyfikę. Wiąże się ono z ograniczeniem praw reprodukcyjnych, bocena poradnictwa i antykoncepcji staje się nieprzekraczalną barierąponiżej pewnego progu dochodów, a brak możliwości przerwaniaciąży z przyczyn społecznych lub/i ekonomicznych sprawia, że toubogie kobiety padają przede wszystkim ofiarami ustawy „antyaborcyjnej”,nie mogąc ponieść kosztów aborcji w „podziemiu” i napotykającbariery nawet w przypadku prawa do legalnej aborcji. Feminizacjabiedy dotyka także młode pokolenie: wykluczenie edukacyjnei informacyjne dziewcząt wychowywanych w biednych rodzinachgrozi im przedwczesnym macierzyństwem, wypadnięciem z systemuedukacji i reprodukcją rodzinnej biedy. Dziewczęta w biednych rodzinachsą także bardziej obciążone obowiązkami domowymi zarównow porównaniu z chłopcami, jak i rodzinami niedotkniętymi ubóstwem,a w rodzinach wielodzietnych to na ich barkach spoczywapomoc w opiece nad dziećmi 11 .Zarówno źródła, jak i skutki ubóstwa oraz strategie radzenia sobiez nim są zróżnicowane ze względu na płeć. Kobiety podejmujązazwyczaj aktywne strategie radzenia sobie z biedą w rodzinie – toone poszukują dodatkowych źródeł dochodu, ubiegają się o pomoc,pożyczkę, załatwiają formalności. Mężczyźni częściej przybierająstrategie pasywne. Typową strategią biednych jest presumpcja, czylidziałania podejmowane w celu zredukowania kosztów utrzymania– przygotowywanie zapasów na zimę, przetworów (częściej kobiety),wykonywanie napraw i remontów we własnym zakresie (częściejmężczyźni). W popegeerowskich wsiach zauważa się zróżnicowaniestrategii aktywnego radzenia sobie z biedą. Mężczyźni częściej poszukująpracy poza miejscem zamieszkania, a kobiety wybierają strategiebardziej lokalne, np. zbieranie owoców, grzybów, itp. 12 . Jednakróżnice w zakresie mobilności zawodowej nie dotyczą już emigracjizarobkowej – kobiety podejmują prace związane ze sprzątaniemi opieką, mężczyźni w budownictwie. Być może migrują za pracą ko-11) E. Tarkowska, op. cit., s. 428.12) Kobiety i ich rodziny w osiedlach byłych pegeerów, red. Z. Kawczyńska-Butrym,UW-M, Olsztyn 2004, s. 50.68