Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

KOBIETY I KULTURAjest literatura/poezja kobieca, zamieszczonym w „Tekstach Drugich”(1995, nr 3/4), zaznacza, że płeć nie determinuje kształtu dzieła, a oliteraturze/poezji kobiecej możemy mówić, gdy „podmiot utworuodsłoni swą płciowość, dokona seksualnej samoidentyfikacji”. Oczywiście,są utwory, dla których interpretacji kategoria seksualnościjest ważna, jeśli nie niezbywalna, i wówczas warto sięgnąć po narzędziakrytyki feministycznej. Jednak o wiele ważniejsza na ten momentwydaje się sytuacja poezji kobiet jako pewnej grupy społeczneji jej możliwości zarówno twórcze, jak i zawodowe: nie tylko możliwościpisania, ale i sprawiedliwej oceny oraz szansy na docenienie.Uznanie to wciąż nie jest oczywiste.Kobiety do nobliSpekulacje na temat tego, co myśli, a czego nie myśli AkademiaSzwedzka weszły już do tradycji polskiego (i nie tylko polskiego) życialiterackiego. Dlaczego nagrodę przyznano temu/tej, a nie przyznanotamtemu/tamtej, kto nie powinien jej był dostać, a kto dla odmiany„musi” ją otrzymać w przyszłości – pełno jest takich dywagacji. KiedySzymborska została uhonorowana Nagrodą Nobla w 1996 roku, reakcjebyły mieszane: jeśli już, to Herbert powinien dostać Nobla, Herbertalbo Różewicz… a taka Szymborska… mało publikuje i w dodatkujeszcze pisze w zrozumiały dla wszystkich sposób… Pisarz i eseistaJerzy Narbutt żalił się w prasie: „Wytypowano jakąś panią Szymborską,byle jaką poetkę, a jego [Herberta – K. P.] pominięto”.Zdaniem literaturoznawcy, Janusza Maciejewskiego, AkademiaSzwedzka przykłada dużą wagę do równouprawnienia kobiet: jeśli mawybór między równie wartościową twórczością kobiet i mężczyzn,decyduje się na uhonorowanie pań, by nie dopuszczać do ich dyskryminacji.„Wiadomo było, że Nobla dostanie albo Szymborska, alboHerbert. Ponieważ wcześniej nagradzano wielu mężczyzn, wybranazostała Szymborska” – stwierdził Maciejewski w jednej z rozmów namarginesie komentarzy do Nobla Elfriede Jelinek w 2004 roku.Warto sobie zadać jeszcze jedno pytanie: czy o Szymborskiej ktośby dzisiaj pisał i pamiętał, gdyby nie Nagroda Nobla? Zapewne pozostałabyznana w wąskim kręgu specjalistów, absolutnie niemedialnai niedostosowana do walki o uwagę czytelników i krytyków w dzisiejszychhałaśliwych czasach. Dzięki nagrodzie powstały liczne opracowaniakrytyczne i interpretacje jej poezji, niezliczone tłumaczenia nawiele języków, zwiększyła się dostępność jej wierszy i poszerzył krągczytelników. Dla porównania najpopularniejsza na świecie po Szymborskiejwspółczesna poetka polska, Ewa Lipska, tłumaczona była najedenaście języków (uwzględniam tu wyłącznie tłumaczenia całychtomów), a zbiory wierszy równolatki Szymborskiej, Urszuli Kozioł,jedynie na dwa (niemiecki i serbski), o innych poetkach w ogóle jużnie wspominając.146