Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

męskich 11 . Ci pierwsi uzyskują akceptację i pomoc ze strony środowiskakobiecego, w którym się znajdą, oraz łatwo awansują; te drugiesą traktowane jako obce, izolowane i wykluczane z sieci kontaktów,napotykają przeszkody w awansie.Niższe wynagrodzenia kobiet i inne przejawy dyskryminacji na rynkupracyTransformacja systemowa ujawniła z całą ostrością problem dyskryminacjikobiet na rynku pracy. Kobiety doświadczały dyskryminacjitakże w poprzednim systemie politycznym, ale wówczas było toskrzętnie ukrywane, nie było danych, które zaświadczałyby o dyskryminacji,jak również cenzura nie pozwalała na tego typu publikacje.Ponadto wydawało się, że w podobnej sytuacji opresji są wszyscyobywatele, płeć na pozór nie odgrywała żadnej roli.Propaganda sukcesu podkreślała, że państwo dba o kobiety, o to,żeby ich znacząca reprezentacja była na stanowiskach kierowniczychi w Sejmie. Celem tej propagandy było wykazanie, że Polska nie odbiegapod tym względem od krajów Zachodu, a rząd stwarza szerokiemożliwości podejmowania aktywności zawodowej przez kobiety.Tymczasem istniał wykaz prac wzbronionych kobietom (m.in. kobietanie mogła wykonywać zawodu kierowcy autobusu), co utrwalało podziałna prace kobiece i męskie, zakaz studiowania kobiet na niektórychuczelniach (np. wojskowych 12 ), a prawo do urlopu wychowawczegoczy zwolnienia na chore dziecko miała tylko matka.Jeszcze na początku lat 90. na wprost zadane pytanie o doświadczaniedyskryminacji lub stykanie się z nią, kobiety odpowiadały, żew Polsce nie ma takiego zjawiska. Słowo to miało przede wszystkimpejoratywne zabarwienie i kojarzyło się z czymś niestosownym, dlategonie wypadało się do dyskryminacji przyznawać. Z czasem wiedzao tym, czym jest dyskryminacja, jak się objawia, jak jest definiowana,upowszechniła się w społeczeństwie. Badanie opinii publicznejz 1999 roku wykazało, że blisko 40% kobiet doświadczyło osobiściedyskryminacji, a jej miejscem jest najczęściej praca, a następnie domrodzinny. Im wyższy poziom wykształcenia, tym częściej kobietywskazywały na dyskryminację (od 29 % wśród legitymujących się wy-Kongres Kobiet Polskich 200911) Do kobiet odnosi się zjawisko tokenizmu, polegające na większym kontrolowaniu,a jednocześnie marginalizowaniu pracowników, którzy są w zdecydowanejmniejszości; do mężczyzn zaś zjawisko szklanych ruchomych schodów. Por. C. I.Williams, The glass escalator. Hidden advantages for men in the female professions,[w:] „Social Problems” 1992, No 39; Rozmowa z prof. Małgorzatą Fuszarą pt.Rodzynki w świecie kobiet, [w:] „Wysokie obcasy”, 2.07.2005.12) Zakaz wstępu kobietom na uczelnie wojskowe został zniesiony w 1999 roku,kiedy Polska przystąpiła do NATO.13