Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

Kobiety i gospodarkawania funkcji kierowniczych niż mężczyźni, bo są mniej dyspozycyjnez powodu obciążenia obowiązkami rodzinnymi, mają tendencję doopiekowania się, a nie delegowania zadań, są zbyt emocjonalne 27 .Następstwem tych uprzedzeń jest brak po stronie kobiet wiary wewłasne umiejętności i lęk przed odpowiedzialnością i sukcesem 28 .Kobietom brakuje zbiorowego doświadczenia w pełnieniu stanowiskkierowniczych, nie mają sieci kontaktów, nie mają mentorów i musząsamotnie przebijać się przez szklany sufit, czyli niewidoczne bariery,które ograniczają możliwości w zakresie awansu zawodowegow strukturze pionowej przedsiębiorstwa, wynikające ze złożonychstruktur w instytucjach zdominowanych przez mężczyzn, uniemożliwiającekobietom i mniejszościom etnicznym zajmowanie stanowiskkierowniczych.Własna firma jako ucieczka przed dyskryminacją i szklanym sufitemZałożenie własnej firmy jest łatwiejsze niż przebijanie się przez niewidzialnebariery w drodze do stanowiska kierowniczego. Dane dlaPolski pokazują, że wiele kobiet skorzystało z szans, jakie pojawiłysię w gospodarce po 1989 roku.Zagrożenie bezrobociem i mniejsze szanse na zatrudnienie w sektorzeformalnym są jedną z istotnych przyczyn zainteresowania kobietsamozatrudnieniem. Tempo przyrostu firm zakładanych przezkobiety było w latach 1990–1997 wyraźnie wyższe niż w wypadkumężczyzn. W 1993 roku liczba pracujących na rachunek własny pozarolnictwem indywidualnym była trzykrotnie wyższa niż w 1985 roku,w tym kobiet – pięciokrotnie 29 . W następnym okresie – w latach1998–2007 – liczba pracujących na własny rachunek, zarówno kobiet,jak i mężczyzn, malała. Zmniejszył się także udział kobiet wśródprzedsiębiorców: z 37% w 1998 do 35% w 2008 roku.Dane GUS wskazują, że w III kwartale 2008 roku liczba kobiet pracującychna rachunek własny (bez pomagających członków rodzin)wynosiła 1024 tys. (łącznie z indywidualnym rolnictwem). Należypodkreślić, że w miastach osoby takie stanowią mniejszą grupę niżna wsi i dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn.27) Por.: Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet, op. cit.28) Podane motywy pojawiały się najczęściej w wypowiedziach kobiet badanychprzez CBOS w 1996 roku, gdy uzasadniały one brak zainteresowania objęciemstanowiska kierowniczego. Por.: Aspiracje zawodowe kobiet a życie rodzinne. Komunikatz badań, CBOS, Warszawa, 1997.29) Szerzej zjawisko przedsiębiorczości kobiet omawiam w książce: E. Lisowska,Przedsiębiorczość kobiet w Polsce na tle krajów Europy Środkowej i Wschodniej,„Monografie i Opracowania”, nr 494, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2001.Por. także: E. Lisowska, Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, [w:] Płeć a możliwościekonomiczne w Polsce, Bank Światowy, Warszawa 2004, s. 47–68.20