Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

nia, jakie przeżyła niegdysiejsza buntownica usiłująca – po odbyciumacierzyńskiej kwarantanny – przedostać się ze sfery prywatnejw publiczną. Zetknięcie ze światem władzy, kasy, manipulacji i marketinguwywołuje szczególny szok u skandalistki-idealistki. Wtedychodziło o wolność, natomiast domena „eksperckiej”, „profesjonalnej”,„demokratycznej” polityki okazuje się autentycznym skandalemi grubszym świństwem. Lekcja bardzo pouczająca. Z kolei Samson,również w okresie seks-afer i antykonstytucyjnej krucjaty sejmowegopro-life’u, wydaje bardzo udane feministyczne porno-humoreskipolityczne, publikuje nowe tragifarsy kołtuńskie o podziemiu aborcyjnym,wreszcie, ostatnio – pisze wstęp do wydania Pierwszej krwiIreny Krzywickiej w serii „Krytyki Politycznej” kanon lewicy. Olga Tokarczuk,osądzana jako pisarka domu, gleby, prowincji i mitu NewAge, pisze z kolei Biegunów, uhonorowanych Nagrodą Nike za rok2007. Powieść „konstelacyjna”, rozproszona, wielowymiarowa i wielogłosowaniesie etyczny projekt globalnego kosmopolityzmu, tensam, który sformułowała współczesna filozofia różnicy płci. FilozofkaRosi Braidotti wpisuje postmodernistyczną koncepcję nomadyzmuw kontekst feministyczny, cytując słynne słowa Wirginii Woolf: „Jakokobieta nie mam ojczyzny. Jako kobieta nie chcę ojczyzny. Dla mnie,jako kobiety ojczyzna jest cały świat”, i szukając etycznej odpowiedzina wykluczenie, egzystencję ludzi nielegalnych, zanikanie całych terytoriówwskutek działań wojennych czy kataklizmów pogodowych.Nomadyczny kobiecy podmiot – ten, który rekonstruuje Tokarczukw Biegunach – kwestionuje i otwiera granice państw, klas i ras,a nawet gatunków, za jedyny horyzont wspólnoty uznając współ-odczuwaniez cierpiącymi żywymi istotami. Wyrosłe z teorii postkolonialneji polityki równouprawnienia płci idee znajdują u Tokarczukkunsztowną formę wielogłosowej opowieści o przemieszczaniu siępo świecie, o zadomowieniu w samolotowych fotelach, o przydatnejdla pisarek niewidzialności, przysługującej kobietom po czterdziestce.„Wspaniale jest posiadać korzenie tak długo, jak można je zabraćze sobą” – pisała Gertruda Stein, a dla Tokarczuk w Biegunach możliwośćtaka okazuje się istotą współczesnej kondycji ludzkiej czy wręcz– warunkiem funkcjonowania.Nie koniec jednak na tym. Ostatni rok przyniósł wybitne osiągnięciapisarstwa kobiet. I to tego właśnie, o którym Czapliński sądził, żeskutecznie zostało uciszone. Podobnie jak Filipiak w tak głośnej niegdyśAbsolutnej amnezji (1995), dziś Bożena Keff, a obok niej autorkinajmłodszego pokolenia, mierzą się z próbą odnowienia znaczeńparadygmatu narodowego. Inny język, inna epoka, inne instytucjeżycia literackiego, ale podstawowe pytanie pozostaje jak najbardziejaktualne. Gdzie jest „miejsce dla kobiet” w historii? Do kogo należyprawo konstruowania wspólnotowej opowieści? Sztuka Międzynami dobrze jest Doroty Masłowskiej, Utwór o Matce i Ojczyźnie Keff,oratorium czy poemat, uznany za arcydzieło przez zgodnych tym ra-Kongres Kobiet Polskich 2009131