Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

KOBIETY I KULTURAw fazę przyspieszonego kapitalizmu, a naszą codziennością stała siękultura konsumpcyjna. Jednocześnie pojawiły się nowe zagrożenia,związane z nie w pełni wykształconą demokracją. Ten okres przyniósłmiędzy innymi ograniczenia praw kobiet, jak na przykład wprowadzeniew 1993 roku zakazu aborcji. Odniosła się do tej kwestiiartystka Alicja Żebrowska w swojej wywrotowej pracy Grzech pierworodny.Projekt rzeczywistości wirtualnej (1994). Na wdrażanie pronatalistycznychkomunikatów wskazał również Zbigniew Libera w pracyŁóżeczka porodowe dla dziewczynek (1996). Co znamienne, w polskimżyciu społeczno-politycznym zaprzestano rozważań na temat wolności,uważając, że w tej sprawie nie zostało już nic do zrobienia. Odpowiedziałana to właśnie sztuka krytyczna, zadając pytania o wolność:czy możemy być wolni?, co powinno ograniczać tę wolność?, jak jąwspółcześnie pojmujemy?, czym jest wolność artystyczna? Sztukawskazuje też na pojawiające się zagrożenia dla naszej wolności (wypowiedzi,twórczości, oglądu, oceny itp.), nierespektowanie prawwszystkich obywateli, prawa mniejszości do zachowania własnejtożsamości oraz prawa do wolności wypowiedzi (na co wskazywałypróby blokowania Marszy Równości i Tolerancji przez prawicowychpolityków). Przedstawienie problematyki grup dyskryminowanych,mniejszościowych za pomocą sztuki krytycznej umożliwia osadzenieich w sferze publicznej.Sztuka krytyczna ze względu na ujawnianie, burzenie naszych przyzwyczajeńi nawyków, wywoływała liczne kontrowersje i ożywionedyskusje. Pojawiły się też akty cenzury oraz niszczenie dzieł sztuki. Adwersarzesztuki współczesnej odwołują się najczęściej do argumentówo obrazie uczuć religijnych. Za niebezpieczną uznawana jest główniesztuka podejmująca dyskusję z polskim katolicyzmem oraz wpływemKościoła na naszą rzeczywistość, twórczość niestroniąca od drażliwychtematów, ujawniająca brak tolerancji i wykluczanie innych.PorażkiTa sztuka napotyka na próby blokowania i cenzury, czego przykładembyły wielokrotne ataki na twórczość Katarzyny Kozyry i kilkukrotnacenzura jej pracy zatytułowanej Więzy krwi (1995). W latach90. pojawiło się więcej takich aktów cenzury, a następna dekada rozpoczęłasię pierwszym w Polsce procesem, w którym na ławie oskarżonychza obrazę uczuć religijnych zasiadła artystka Dorota Nieznalska,autorka Pasji (2001). Praca ta składała się z rzeźby w kształciekrzyża ze znajdującą się w centrum fotografią męskich genitalióworaz filmu wideo ukazującego trenującego na siłowni, wyciskającego„siódme poty” mężczyznę. Pasja to praca o trenowaniu do bycia„męskim”. Artystka pokazała, że droga do męskości może stać się pasją,że męskość trzeba wypracowywać zgodnie z represyjnymi wzorcamikulturowymi. Największe kontrowersje wywołał tutaj obiekt120