Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

KOBIETY I POLITYKArządzonych, nie rządzących. Stawia nas to w niebezpiecznym położeniu:najważniejsze decyzje w państwie podejmują grupy składającesię głównie lub wyłącznie z mężczyzn, ale konsekwencje tych decyzjiponosimy wszyscy. Mechanizmy władzy sprawiają, że kobietomtrudno przebić się do polityki: panowie zazdrośnie strzegą swoichmiejsc.Jedynym rozwiązaniem zdają się być kwoty i parytety: akcje afirmatywne,które zapewnią kobietom określoną liczbę miejsc w parlamencie,w rządzie, w piastowaniu urzędów publicznych. W tej chwilipołowa państw na świecie stosuje jakiś rodzaj kwot: w czterdziestupięciu państwach kwoty są wpisane w prawo wyborcze, w pięćdziesięciupaństwach partie z własnej woli przyjęły kwoty przy konstruowaniulist wyborczych. Tam, gdzie kwoty są zabezpieczane przezprawo, grożą sankcje za ich niewprowadzenie: miejsca w parlamenciepozostają puste (Belgia), partie płacą grzywny (Francja) lub listawyborcza w ogóle nie może być zarejestrowana (Hiszpania, Macedonia,Słowenia).Jednym z pierwszych krajów, gdzie wprowadzono system kwotowy,była Szwecja. Szwedzki system nie jest jednak, jak można byprzypuszczać, określony prawem. W 1972 roku Partia Liberalna ustanowiła,że 40% jej kandydatów muszą stanowić kobiety, a w latach80. i 90. działania zmierzające do zwiększenia liczby kobiet na listachwyborczych podjęły także inne partie, ustanawiając swoje własneregulacje (np. Partia Socjaldemokratyczna ma system 50/50, czylikobiet i mężczyzn musi być po równo, i system suwakowy: na liściemusi być raz mężczyzna, raz kobieta). Te zmiany przyniosły wymiernewyniki: w 1971 roku udział kobiet w szwedzkim parlamencie wynosił14%, w 2008 roku aż 45%.Z doświadczeń skandynawskich wynika, że dopiero, kiedy kobietyprzekroczą pewną „masę krytyczną” i ustanowią w gremiach decyzyjnych30–40 procent, są skłonne wnosić na ich fora sprawy kobieti uczestniczyć w polityce jako kobiety, a nie jako honorowi mężczyźni(reprezentacja substancjalna kobiet). To, że jedna płeć ma zdecydowanąprzewagę w parlamencie, sprawia, że problemy jednej płcizdają się być bardziej istotne, a problemy drugiej – pomijane. Gdybypolskie gremia decyzyjne składały się w połowie z kobiet, być możebyłyby mniej skłonne do podejmowania decyzji, których koszty ponosządziś kobiety. ❚208