Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

Przemysł i usługiPrzekształcenia gospodarki polskiej oznaczały również istotneprzejście z modelu gospodarki przemysłowej, dominującej w PRLdo gospodarki usługowej, dominującej w krajach zachodnich. Nowopowstające miejsca pracy w sektorze usług tworzone były głównieprzez firmy prywatne, chętnie korzystające z takich nowinek elastycznejpracy jak umowy na czas określony, umowy cywilno-prawne, aletakże zatrudniały na czarno, nie płaciły na czas czy płaciły tylko częściowo.W literaturze zauważa się, że związki zawodowe postrzegasię jako przynależące do społeczeństwa przemysłowego, a znaczenieich jako instytucji będzie niewielkie wraz z rozwojem społeczeństwaopartego na usługach .Tradycyjnym miejscem rekrutacji nowych członków związku jestprzemysł, duże zakłady pracy, gdzie ludzie pracują blisko siebie, razemspędzają przerwy śniadaniowe w stołówce, mają te same godzinywyjścia z pracy: jednym słowem łatwo jest tam nawiązać kontakti przekonać do zapisania się do związku. W takich przedsiębiorstwachludzie pracują na pełny etat z umową na czas nieokreślony.Tymczasem sektor usług rządzi się zupełnie innymi prawami: miejscapracy są rozproszone, godziny pracy zmienne, umowy zawieranena czas określony, a naczelną zasadą jest zakaz rozmów międzypracownikami w trakcie pracy i taka organizacja pracy, by nie moglidyskutować podczas przerw . Te warunki sprawiają, że trudno jestzałożyć związek zawodowy, szczególnie jeśli pracodawcy są otwarcieniechętni takim inicjatywom.Sektor usług charakteryzuje się też wysoką feminizacją zatrudnienia.Kobiety pracują najczęściej w handlu, hotelach i restauracjach, pośrednictwiefinansowym i oczywiście ochronie zdrowia i edukacji 10 .Związki zawodoweZ badań Pracujący Polacy 2006 wynika, że udział pracownikóww związkach zawodowych w Polsce nie ulega ograniczeniu, mimopostępującego gwałtownie spadku w latach 90. Nieco ponad 12%ogółu ankietowanych należy do związków zawodowych (przy czympo „zważeniu” próby odsetek ów przekracza 19%). Największy zasięgma NSZZ „S”, dalej OPZZ i Forum. Stosunkowo silną pozycję zajmujązwiązki autonomiczne. Trzeba zauważyć, że związki zawodowe naj-Kongres Kobiet Polskich 2009) J. Grahl, P. Teague, Industrial Relations and European Integration, Lawrence& Wishart, London 1992; The Future of Industrial Relations. Global Change and Challenges,red. J. R. Niland, R. D. Lansbury, Ch. Verevis, Sage Publications, ThousandOaks – London – New Delhi 1994.) W. Kozek, J. Kubisa, P. Ostrowski, Bliżej junk job niż working poor. Nisko płatnanisko kwalifikowana praca w usługach w Polsce, „Polityka Społeczna”, nr 10/2005.10) Kobiety i mężczyźni na rynku pracy, GUS, Warszawa 2004.75