Raport-kobiety dla Polski Polska dla kobiet. 20 lat transformacji ...

KOBIETY W NAUCE I EDUKACJIukowiec jako zawód tradycyjnie męski jest broniony przez instytucjebadawcze i uniwersytety, czyli innymi słowy nie przyjmuje się kobiet,czy przyjmuje się je i promuje bardzo niechętnie (bariery instytucjonalne)?Czy kobiety nie chcą robić karier naukowych, uważając, żenie mają szans na sukces w zawodzie, który pod wieloma względamijest specyficzny i uważany często za męski (bariery kulturowe)? Czykobiety szczególnie stronią od nauk ścisłych (nauki ścisłe, fizyka, etc.)oraz inżynieryjnych, gdyż podzielają niejednokrotnie formułowanypogląd, że kobietom brak zdolności do matematyki, fizyki, a więc niemają co liczyć na sukces w tych dziedzinach (bariery indywidualneuwarunkowane biologicznie)?Poniżej przedstawimy niektóre z teorii i interpretacji, które sąobecne w literaturze, przy czym warto zwrócić uwagę, że w ostatnichlatach szereg z nich zostało poddanych rewizji.Predyspozycje indywidualneNiektórzy badacze zwracają uwagę na różnice biologiczne pomiędzykobietami i mężczyznami, dowodząc, że kobiety są mniej kreatywneniż mężczyźni, zaś nauka wymaga kreatywności. Nie ulega wątpliwości,że wrodzone uzdolnienia (zdolności poznawcze) odgrywająistotną rolę. Jednakże ich wpływ na kompetencje edukacyjne wcalenie jest przesądzony. „Na ogół wpływ zdolności poznawczych na karieręnaukową jest zapośredniczony przez edukację szkolną” . Wynikiuzyskiwane przez dziewczęta i chłopców w międzynarodowymbadaniu PISA prowadzonym przez OECD, powtarzanym w ostatnichkilku latach w wielu krajach, pokazują, że obecnie chłopcy i dziewczętaw wieku 15 lat uzyskują podobne wyniki. Oznacza to, że sytuacjazmieniła się znacząco w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat, gdyróżnice w ich osiągnięciach były nieporównanie większe.Różnice genderowe w wynikach testów zależą też od kraju. Jak pokazującytowane badania, np. w rozwiązywaniu problemów różnicepomiędzy krajami są mniejsze. Co więcej, w ramach poszczególnychkrajów są bardziej zróżnicowane w obrębie populacji dziewcząt czychłopców niż między nimi. Chłopcy częściej znajdują się wśród uczniówo najgorszych i najlepszych wynikach w odróżnieniu od dziewcząt,które częściej znajdują się w centrum skali.Bardzo istotnym czynnikiem przy wyborze kariery jest indywidualneprzekonanie o posiadaniu określonych predyspozycji, a takżeprzeświadczenie, że pewne kariery są odpowiednie zarówno dladziewcząt, jak i chłopców, a nie bardziej odpowiednie dla jednychlub drugich. Przekonanie, jaki zawód ma wybrać w przyszłości jed-304) Y. Xie, K. A. Schauman, Women in Science. Career, Processes and Outcomes,Harvard University Press, Cambridge-London 2003, s. 16.