Liefde kent geen grenzen - Federaal Wetenschapsbeleid

178
huwelijksmigratie en gezinshereniging. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan
historische, demografische, juridische, socio-culturele en genderfactoren. Dit eerste
deel biedt een zo exhaustief mogelijk beeld van de bevorderende aspecten voor
Polen, Russen, Oekraïners en Wit-Russen vanuit een macro, meso en micro
perspectief. We beginnen bij fenomenen uit de wijdere omgeving (macro
perspectief), focussen ons vervolgens op elementen in de directe omgeving van
vrouwen (meso perspectief) en dalen ten slotte tot op het niveau van de
individuele vrouw (micro perspectief) af. Factoren op deze drie niveaus staan niet
los van elkaar, maar voor de duidelijkheid werken we vanuit gebeurtenissen die
het individu overstijgen naar persoonlijke motivaties om een huwelijk over de
grens aan te gaan.
2.1.1 Historische factoren die een rol spelen bij huwelijksmigratie
Midden de jaren tachtig kwam het communisme in Centraal/ Oost Europa en de
voormalige Sovjet Unie steeds meer onder druk te staan. Ondanks Michail
Gorbatsjovs pogingen om met de politiek van perestrojka en glasnost 29 de
planeconomie terug op de sporen te krijgen, kon de teloorgang van het systeem
niet meer tegengehouden worden. Economische malaise, onderdrukking van de
bevolking en het verbod op vrije meningsuiting leidden tot een reeks revoluties in
verschillende Oostbloklanden 30, die tegen begin de jaren ‘90 kozen voor de
democratie. De ineenstorting van de Sovjet Unie ging gepaard met de politieke
transitie van een totalitair regime naar pluralistische parlementaire democratieën
en met de overgang van een centraal geplande economie naar kapitalistische
markteconomieën (Malfliet, 2004).
Deze socio-politieke omwenteling raakte de voormalige Sovjetbevolking in al haar
aspecten. Met het verdwijnen van het communisme gingen niet enkel drie
communistische basiszekerheden – levenslang werk, levenslang loon en
levenslange positie – ten onder; ook het uitgebouwde sociale zekerheidssysteem
hield niet langer stand. Werkgevers stonden tijdens het sovjettijdperk immers niet
louter voor het betalen van een loon in. Ze voorzagen ook in voedsel, onderdak,
vrije tijd, kinderopvang en medische zorg (Sakwa, 2002). De van de
gecentraliseerde staat afhankelijk geworden bevolking voelde zich bij het
wegvallen van de paternalistische structuren volledig aan haar lot overgelaten
(Malfliet, 2004). Ook onze Russisch sprekende respondenten die de ineenstorting
van de Sovjet Unie meemaakten, getuigden van de desastreuze effecten van het
plotse verdwijnen van het sociale systeem:
29 Perestrojka (Russisch: wederopbouw/ verbouwing) is de term voor de hervormingspolitiek van
Gorbatsjov, die plaatsvond tijdens het twaalfde vijfjarenplan van de Sovjet Unie.
30 Polen, Hongarije, Duitse Democratische Republiek, Bulgarije, Tsjecho-Slowakije, Roemenië,
Joegoslavië, Albanië en de Sovjet Unie.