PROBLEM DURUMU - Prof.Dr. Seval Fer

12Bu yaklaşıma göre, uyarıcılar ve tepkiler arasında zihinde öğrenilenlerinbir haritası oluşmaya başlar. Belli uyarıcılara tepki verebilmek için buharitaların algılanması gerekir. Bu haritalar bireyi sonuca götüren işaretlerolup, öğrenilenler ise bu işaretlerin bir bütünüdür. Tolman, pekiştirme yerinehipotezlerin doğrulanmasını daha geçerli saymıştır. Yani “eğer bir beklentidoğrulanırsa tekrar ihtimali artar, doğrulanmazsa tekrar ihtimali azalır”görüşünü savunmuştur. Ona göre organizma problem durumlarında amacaulaşmak için çaba sarf eder. Hangi yolu takip ederse ödüle ulaşabileceğiniöğrenmek temel esastır. Ödül beklentisi doğrulanmadığında öğrenmeningerçekleşmesi zordur (Koç ve Diğerleri, 2001: 173).Tolman öğrenme süreci içerisinde, öğrenme amacı dışında bazıöğrenmelerin de gerçekleştiğini, ancak o anda değil de daha sonrakizamanlarda ortaya çıktığını yaptığı deneylerle kanıtlamıştır. Ona göreinsanlar algıdaki değişmeler, dikkatin dağılması, motivasyon eksikliği gibinedenlerden dolayı birçok bilgiyi farkında olmadan öğrenirler. Belirli birkonuda öğrenme gerçekleştirilirken, o konuyla doğrudan ya da dolaylı olarakbaşka konular da öğrenilebilir ve performansa dönüştürülünceye kadarbellekte saklanır. Organizma pekiştireç almaya başlayınca bu bilgilerdavranışa dönüştürülür. Tolman işte bu tür öğrenmelere gizil (örtük) öğrenmeadını vermiştir (Binbaşıoğlu, 1978: 34-36; Selçuk, 2001:174-175; Senemoğlu,2002: 211-213).Bilişsel kuramlar kapsamında değerlendirilebilecek Gestalt ÖğrenmeKuramı, bireyin dış dünyadan gelen uyarıcıları soyutlayarak almak yerine birbütün (gestalt) olarak değerlendirdiğini belirtir. Bu öğrenme kuramına göre,yaşantılar bütün ve karmaşıktır. Bunlar fiziksel, psikolojik, çevresel, içsel vebir çok faktörün belli biçimlerde örgütlenmesinden meydana gelir. Bu kuramıntemel felsefesi, “Bütün, parçalarının toplamından daha büyüktür ve kendineözgü nitelikler gösterir.” cümlesiyle ifade edilebilir. Bu sebeple bütünüparçalarına bölmek ve onları ayrı ayrı incelemek bütün hakkında yeterli bilgivermez (Koç ve diğerleri,2001:159-161; Senemoğlu, 2002:244-246).Gestalt kuramcılarına göre öğrenme, bireyin bir durumu görmesi vealgılamasındaki değişmedir. Bir uyarıcı tepki bağı kurulmasına, hattadavranışla birleştirilmesine ihtiyaç duyulmaz. Davranışta, değişme boyunca-12-