PROBLEM DURUMU - Prof.Dr. Seval Fer

324.4. Sterberg’in Zihinsel Özyönetim KuramıSternberg’in “Zihinsel Özyönetim Kuramı” (Theory of Mental Self-Government) adını verdiği kuramın amacı, değişik stil yaklaşımlarınıbütünleştirmek ve eğitimsel etkinliklerinde işe koşulan kuramsal bilgiye yenibakış açıları getirmektir. Sterberg’in söz konusu kuramı kendi ifadesiyle üçstil yaklaşımının kapsamına da girmesine rağmen, yapılan çalışmakapsamında biliş merkezli yaklaşımlar içerisinde ele alınmasının uygunolacağı düşünülmüştür.Zihinsel özyönetim kuramının temel düşüncesi insanların da toplumlar gibikendilerini örgütlemek ve yönetmek zorunda olduklarıdır. Bu nedenle kuram,insanların okul içinde ve dışında günlük bilişsel etkinliklerini nasıl yönettiklerisorusuna cevap verir niteliktedir. Zihinsel özyönetim kuramında düşünmestili, birey tarafından tercih edilen bir düşünme yolu olarak tanımlanır. Bu biryetenek değildir, ancak bir veya birden fazla yeteneğin kullanılmasınıntercihe dayalı yoludur. Aynı yetenek seviyesi veya şablonuna sahip iki bireybile, birbirlerinden çok farklı düşünme stillerine sahip olabilirler. Birbirinebenzer kişilik özelliklerine sahip iki kişi de düşünme stilleri yönünden farklılıkgösterebilir. Bu nedenle, düşünme stilleri ne bir yetenek, ne de bir kişiliközelliğidir. Daha çok her ikisi arasındaki bir ara yüz olarak değerlendirilebilir(Grigorenko ve Sternberg, 1997: 296-297).Kuram beş ana parçadan oluşur. Bunlar işlevler (functions), biçimler(forms), düzeyler (levels), kapsam (scope) ve zihinsel özyönetim eğilimleri(leanings of mental self-government)’dir. Bu boyutlara ait stiller Tablo 3’deolduğu gibidir. Zihinsel özyönetim kuramı, stiller üzerine yapılan daha öncekiçalışmalara dayandığından önceki kuramlar ile bazı özellikleri paylaşır.Düşünme stilleri kuramı her üç alana da – biliş alanı, kişilik alanı ve etkinlikalanı – hitap eder. Zihinsel özyönetim kuramı, değişik etkinliklerde bireylercetercih edilen düşünme yollarına yönelik bir açıklama ortaya koyar. Biliş vekişilik merkezli yaklaşımlara benzer olarak, bazı düşünme stilleri belirlikutupları belirtirler. Bir kişi ayrıntısaldır veya bütünseldir, yenilikçidir veyatutucudur, ama ikisi birden değildir (bu stillerin tanımı için Tablo 3’yebakınız). Diğer taraftan, öteki düşünme stilleri (örneğin, yasamacı, yargılayıcıve yürütmeci) etkinlik tabanlı stiller gibi, zıt kutuplu değildir (Grigorenko veSternberg, 1997: 297-299; Sternberg ve Zhang, 2002: 3-6).-32-