Moderna umjetnost u Hrvatskoj - Institut za povijest umjetnosti

pokazivati svoje utopističko lice (u-topia – mjesto koga nema!)
pred naletom hladnoratovskog razdoblja, te raspoloženja
strepnje, bespomoćnosti i osjećaja “bačenosti” u svijet
pojedinačne egzistencije, što je rezultiralo konačno fenomenom
enformel umjetnosti. Ponovni zov geometrije i konstruktivizma
kao mjesta konstituiranja forme i njenog smisla, na kome
umjetnik ne želi više biti usamljenik i zatočenik egzistencijalne
autentičnosti nego želi postati sudionik “obnove svijeta”, doveo
je do pojave “novih tendencija” u širem evropskom kontekstu, ali
i do pokreta Nove tendencije sa središtem u Zagrebu (1961-1973).
Tako se u postegzatovskom razdoblju potvrdio kontinuitet, a ne
samo anticipacija, strateških nastojanja egzatovskih umjetnika
koja su se u doticaju s novim umjetničkim simptomima obnovila
i transformirala u pokretu Novih tendencija. Osobenosti nove
umjetničke klime vrlo je precizno prepoznao i odredio već
na samom izvoru zbivanja jedan od nezaobilaznih sudionika
događaja na zagrebačkoj sceni ranih 60-ih, Matko Meštrović:
“Nove tendencije javile su se spontano u toj klimi koju je stara
Evropa prva osjetila. Pozitivan odnos spram naučnih spoznaja
tradicija je pionira moderne arhitekture, neo-plastičara,
bauhausovaca, koja je, premda se nije iživjela, ostala živa.
Živo je još bilo i pouzdanje u potencijalnu preobražavalačku
moć tehnike i industrijalizacije, a ukorijenjena misao Marxove
nauke činila je konstruktivnim pristup socijalnim promjenama
i problemima. Bila je zato u Evropi moguća i prva kritika i prvo
suprotstavljanje komponentama korupcije i otuđenja i odlučan
zahtjev za demisitifikacijom pojma umjetnosti i umjetničkog
stvaranja, za raskrinkavanjem dominantnog utjecaja umjetničkog
tržišta koje spekulira umjetnošću, tretirajući je kontradiktorno
i kao mit i kao robu. Bila je moguća i težnja za prevladavanjem
individualizma i duh kolektivnog rada; jasno je izražena i
344