Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

mer, da otstapi od nekoe pravno zasnovano barawe, odnosno da ispolni
nekoe nezakonito barawe kako {to e davawe pari itn. Isto taka, kako
{to imavme prilika ve}e da vidime, ne mo`e da se bara ni uslovot napadnatiot
da se spasuva so begstvo ili so povikuvawe na pomo{, osven
vo slu~aite ako so begstvoto, bez kakov i da e rizik, so sigurnost bi se
izbegnal napadot. Se raboti za baraweto da se ograni~i pravoto na
odbrana koga e vo pra{awe napad od strana na deca, pijani, du{evno
bolni i sl., a napadnatiot mo`e da se istavi pred napadot bez nekakvo
sramno begstvo, odnosno koga mo`e da se po~eka so odbranata. 161
Po odnos na srazmernosta na vrednosta na pravnoto dobro na napadnatiot
i napa|a~ot treba da se prifati stavot deka takvata srazmernost
treba da e samo pribli`na. Nerealno e da se bara celosna
srazmernot, za{to napadnatiot ne sekoga{ e vo mo`nost da go odmeri
intenzitetot na odbranata sprema intenzitetot na napadot, osobeno
toga{ ako napadot doa|a neo~ekuvano. Vo kontekst na toa mora da se
poa|a i od okolnosta deka ~ovekoviot `ivot sekoga{ e najgolema vrednost
poradi koja mo`e da se `rtvuva sekoe drugo pravno dobro, no ne i
obratno. 162 Ottuka, proizleguva deka napadnatiot nema nu`na odbrana
vo slu~aite koga zaradi za{tita na imotot se odzema tu| `ivot. Vo taa
smisla postoi i jasna me|unarodna odredba koja mora da se po~ituva.
Stanuva zbor za ~l. 2. st. 2 od Evropskata konvencijata za za{tita na
~ovekovite prava i osnovnite slobodi od 1950, vo koja e propi{ano
deka li{uvaweto od `ivot proizlezeno od upotreba na sila koja bila
nu`no potrebna e dopu{teno samo pri odbrana na koe i da e lice od
protivpravno nasilstvo. Toa zna~i deka li{uvaweto od `ivot na napa|a~ot
kaj nu`nata odbrana e dopu{teno edinstveno zaradi odbrana
na teloto, `ivotot i slobodata, no ne i na imotot.
3. Pre~ekoruvawe na granicite na nu`na odbrana. Dokolku
odbivaweto na napadot bilo neophodno, {to zna~i dokolku napadot ne
mo`el da se otstrani na drug na~in, se smeta deka postoi srazmernost
me|u povredenoto dobro na napa|a~ot i za{titenoto dobro na napadnatiot.
Vo sprotivno, takva srazmernost ne postoi, odnosno do{lo do
pre~ekoruvawe (ekces na nu`nata odbrana). Na primer, za da ja spre~i
kra`bata na nekolku jabolka od svojata gradina liceto A go ubiva liceto
X. Toa se slu~aj na tn. pre~ekoruvawe na nu`nata odbrana spored
intenzitetot (intenziven ekces). Intenziven ekces postoi koga e upotreben
takov na~in na odbrana {to ne e neophoden ili takvi sredstva
koi vo odnos na prirodata i sredstvata na napadot se o~igledno nepotrebni
taka {to se nanesuva povreda koja ne mo`e da se pravda so odbivaweto
na napadot, ili ako mu se nanesat takvi povredi na napa|a~ot
koi se daleku pogolemi od onie koi bile zakaneti so napadot. Postoi i
161
Taka: Ba~ii}, F. op. cit. st. 208 i Horvati} - Novoselac, op. cit. str. 217.
162
Vo ovaa smisla i: Komentar, str. 56, Srzenti}, Stai}, Lazarevi}, op. cit.
str. 172, Proevski, V. op. cit. str. 202.
159