Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

kriza na konceptot na resocijalizacijata i razvojot na viktimologijata
sozdadoa potreba za nadminuvawe na isklu~itelnata orientacija
na krivi~noto pravo i penologijata kon storitelot na krivi~noto
delo. Imeno, soznanijata za ograni~enite mo`nosti na resocijalizacijata
i baraweto da se vodi pogolema gri`a za `rtvata i podobruvawe
na nejzinata polo`ba vo krivi~noto pravo go otvorija problemot
na iznao|aweto novi vidovi na op{testven odgovor na kriminalitetot.
Ideite vo ovoj pogled odat do tamu {to se nudat duri i takvi
merki {to vodat kon celosna reforma na krivi~nite sankcii. Me|u
takvite radikalni merki e pomesteno i tn. vklu~uvawe na gra|anite vo
sistemot na op{testvenata kontrola na kriminalitetot. 547 Na ova
mesto nema da se zadr`uvame vrz eksplikacijata na ovaa dubiozna
merka iako so ogled na svojata preventivna naso~enost e od interes na
kriminalnata politika. Ona {to go privlekuva na{eto vnimanie e
zakonodavniot obid so restitucijata kako edna od alternativite na kaznata
li{uvawe od sloboda.
Su{tinata na ovaa merka e da se ovozmo`i nadomest na {tetata
{to na `rtvata i e storena so krivi~noto delo. Materijaniot nadomest
mo`e da se izvr{i so isplata na opredelena suma pari, so rabota
vo korist na `rtvata, so uslugi vo korist na `rtvata i sl. 548
Izrekuvaweto na ovaa merka e vklopeno vo opredeleni programi
{to se primenuvaat pred donesuvawe na sudskata odluka, odnosno
kako uslov za izrekuvawe na opredelena sankcija, na primer probacija.
Ovie programi koi nosat razli~ni imiwa imaat za cel ne samo da se
ovozmo`i restitucijata tuku so dopolnitelno neformalno vlijanie da
se nadmine konfliktot me|u storitelot i `rtvata i da se spre~at
frustaciite i traumite {to ovie stranki go do`ivuvaat vo tekot na
krivi~nata postapka. Pritoa, osobeno va`no e da se potisne emocionalnata
`elba za odmazda {to se javuva kaj `rtvata, a dokolku toa e
547
Su{tinata na ovaa merka e vo sfa}aweto deka samite gra|ani treba
da prezemaat opredelena odgovornost i da ostvarat opredelena uloga zaradi
sopstvena za{tita od kriminalitetot preku programite na tn. sosedska kontrola.
Vo osnovata na tie programi e nivnata sorabotka so policijata na
koja treba da i se pru`i pomo{ so nabquduvawe, telefonski povici, gra|anski
patrolirawa i sl. So eden zbor gra|anite se pretvoraat vo "o~i i u{i"
na policijata". Vidi: Mrvi}, N. Posebni oblici dru{tvenog odgovara na kriminalitet,
JRKKP, Beograd, 1990/4, str. 60-61.
548
Vo vrska so pra{aweto za izdejstvuvaweto satisfakcija na licata
o{teteni so krivi~noto delo interesen e predlogot na Bentam koj ni do denes
ne e ostvaren. Spored nego, dokolku vinovnikot nema imot, nadomestokot na
{tetata treba da pa|a na tovar na op{testvoto koe za taa cel treba da poa|a
od na~eloto na osiguruvawe so istovremeno prezemawe merki od mo`ni zloupotrebi.
Pritoa pod poimot o{teten, Bentam gi pomestuva i licata koi nevino
nastradale zaradi gre{ki na krivi~noto pravosudstvo.
462