Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

od selo," mo`e da se povika deka nemal pojma (svest) oti nedavaweto
hrana na svojot pit bul terier ili pretepuvaweto na svoeto "mentalno
govedo" (tvrdoglavo magare) koe ne sakalo da pomine preku most, pretstavuva
nedozvoleno povedenie: krivi~no delo ma~ewe `ivotni od ~l.
233 KZ.
Opredeluvaj}i ja nejzinata sodr`ina kako socijalnoeti~ka kategorija,
normativnata teorija dava i uspe{en odgovor na pra{aweto
za pravnata priroda na vinata. Vinata e socijalnoeti~ka kategorija:
socijalna - za{to, nejziniot izvor se nao|a vo op{testoto i me|usebnite
odnosi na lu|eto kade se formira smislata na poedinecot za socijalno
adekvatno povedenie, eti~ka - za{to, nejziniot izvor se nao|a
i vo moralnite barawa, vo moralnite vrednosti kako neophodna osnova
za usoglasuvawe na individualnosta na poedinecot so barawata na zaedni~kiot
`ivot. 304 Pritoa, treba da se znae deka vinata kako socijalnoeti~ka
kategorija pretpostavuva makar ograni~ena sloboda na ~ovekot:
deka ~ovekot mo`el i poinaku da postapi odo{to postapil,
odnosno deka ne moral da postapi onaka kako {to postapil. Bez taa
mo`nost nema osnova za ocena za nevrednosta na ~ovekovoto povedenie
- bez sloboda na ~ovekot nema ni negova vina.
Poradi seto toa, na{iot zakonodavec vo ~l. 11 st. 1 KZ, ja
prifa}a normativnata koncepcija na vinata. Toa se gleda i ottamu
{to svesta za protivpravnosta ja pomestil vo regulativata za pravnata
zabluda kako osnova za isklu~uvawe na vinata na storitelot.
3. Odnosot na presmetlivosta i vinata. Ottamu {to elementite
na vinosta se istite onie za koi govorevme kaj presmetlivosta, a toa se
svest i volja, logi~no se postavuva pra{aweto za odnosot me|u
presmetlivosta i vinata. Vo ova smisla, razlikata se sostoi vo toa
{to presmetlivosta, se pojavuva kako psihi~ko svojstvo na storitelot
na krivi~noto delo vrz osnova na koe toj bil vo mo`nost voop{to da
go sfati zna~eweto na svoeto delo i da upravuva so svoite postapki.
Od druga strana, vinata pretstavuva psihi~ki odnos na storitelot
sprema konkretno izvr{enoto delo, koj se izrazuva vo negovata svest i
volja vo odnos sprema nastapenata posledica. Kaj presmetlivosta se
raboti za toa dali storitelot voop{to (apstraktno) bil sposoben za
normalni psihi~ki manifestacii, odnosno za sfa}awe na svoeto delo
i upravuvawe so svoite postapki, dodeka kaj vinata se ispituva i
krivi~noto delo da se istaknuva svesta za protivpravnosta, za{to taa ve}e bi
bila inkorporirana vo samata svest za deloto kako vistinski nastan. Me|utoa,
site zakonski bitija ne se takvi, pa zatoa e potrebno, ako se saka vinata
da bide vistinska vina, prekorot da e vistinski zasnovan - svesta za protivpravnosta
da bide poseben element na vinata. Zatoa, svesta za protivpravnosta
e poseben samostoen element na vinata."
304 Za toa podrobno: Ba~i}, F. op. cit. str. 223-224. Vo taa smisla i Tahovi},
op. cit. str. 166.
246