Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

vornost na pozitivizmot. Poimot na odgovornosta ovde se razgleduva
od stojali{teto na ~ovekot kako poedinec {to nu`no vodi kon ispituvawe
na negovoto ~uvstvo na moralna obvrska. Odgovornosta e fakt na
op{testveniot `ivot, a ~uvstvoto na vina psiholo{ka stvarnost. Spored
toa stanuva zbor za odgovornost kako psiholo{ki fakt ili "sostojba
vo koja poedinecot stanuva svesen za svojata li~nost vo onaa mera
vo koja toj se potvrduva vo svoeto delo. Takvata odgovornost ne e teoretska
podologa na kaznata, tuku bitno sredstvo ili, podobro re~eno,
impuls za ostvaruvawe na procesot na resocijalizacijata na storitelot
i negovo vra}awe vo op{testvoto.
Borbata protiv kriminalitetot vo prv red treba da se da se
ostvaruva na preventiven plan so davawe socijalna pomo{, suzbivawe
na alkoholizmot, nepismenosta, lekuvawe na mentalno bolnite lica i
drugi merki na za{tita na op{testvoto od negovite {tetni posledici.
Toga{ pak koga se izvr{eni krivi~ni dela, op{testvenite usilbi
treba da se naso~at kon resocijalizacija na nivnite storiteli so celosno
po~ituvawe na nivnata li~nost i nivnite prava zaradi sozdavawe
li~nost na koja }e i bidat tu|i antisocijalnite streme`i.
Ottamu i celta na krivi~nite sankcii e za{tita na op{testvoto
od kriminalietot. Toa se postignuva so prevencija (radikalna
socijalna politika) i resocijalizacija na prestapnicite (krenata vo
rang na nivno pravo) so primena nau~no zasnovan i individualiziran
tretman i adekvatna gri`a po izdr`anata kazna, zaradi normalna i korisna
reintegracija vo op{testveniot `ivot. Pritoa, zna~ajno e da se
istakne deka ova u~ewe energi~no mu se sprotivstvuva na dualitetot
na krivi~nite sankcii i predlaga nivna radikalna reorganizacija vo
edinstven sistem na op{testvena odbrana (monizam na krivi~nite sankcii)
vo koj bez zaemno sprotivstavuvawe }e bidat vklu~eni i kaznite
i merkite na bezbednost. Vo toj edinstven sistem na raznovidni merki
naso~eni kon ostvaruvawe na individualiziran tretman ima mesto
samo za onie kazni {to se sfateni kako za{titni merki {to go izgubile
svoeto retributivno zna~ewe. Od nego treba da se isklu~at eliminatornite
kazni, a onie kazni {to }e se zadr`at treba mnogu poretko
da se primenuvaat i da se zamenuvaat so drugi merki {to se od terapeutska
priroda. Takvi se kratkite kazni li{uvawe od sloboda {to
ostvaruvaat funkcija na tn. "{ok terapija." Za opredeleni dela i
opredeleni storiteli treba da se zadr`at i dolgite kazni li{uvawe
od sloboda ako pri nivnoto izvr{uvawe po{iroko se koristat rabotata
na sloboda, specijalizirani tretmani i uslovniot otpust. No sepak,
glavnata orientacija treba da bide svrtena kon supstitutite na kaznata
li{uvawe od sloboda so stavawe osoben akcent vrz pari~nite kazni
i insistiraweto vrz sovremenite procesi na dekriminalizacija i
depenalizacija. Vo toa se gleda "specifi~no nerepresivniot karakter
na op{testvenata odbrana. Se raboti za toa sprema storitelot na krivi~noto
delo da se primeni eden preventiven tretman {to ne vodi
55