Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

{uvaweto (distancioni krivi~ni dela). Taka, na primer, storitelot
stavil eksploziv vo `elezni~ki vagon vo stranstvo, a posledicata nastapila
na teritorijata na na{ata dr`ava.
Pra{aweto na mestoto na izvr{uvaweto na krivi~noto delo,
me|utoa nesomneno e va`no i od gledi{te na: 1 0 utvrduvawe na postoeweto
na krivi~noto delo koga mestoto e element na negovoto bitie, 2 0
vnatre{noto procesno zakonodavstvo, zaradi utvrduvawe na mesnata
nadle`nost na osnovnite i apelacionite sudovi.
4. Principi na prostornoto va`ewe na krivi~niot zakonik. Vo
pogled na prostorot na koj va`i krivi~iot zakonik na na{ata dr`ava
postojat slednive ~etiri principi: 1 0 teritorijalen, spored koj
podra~jeto na primenata na krivi~niot zakonik e ograni~ena so teritorijata
na dr`avata ~ii zakon e obvrzuva~ki za site koi se nao|aat na
taa teritorija, bez ogled na nivnoto dr`avjanstvo, 2 0 realen, spored koj
na storitelot na krivi~noto delo treba da se primeni zakonot na onaa
dr`ava na koja i pripa|a o{teteniot, 3 0 personalen (aktiven i
pasiven), spored koj na sekoj storitel na krivi~no delo treba da se
primeni zakonot na dr`avata ~ii{to gra|anin e toj storitel, i 4 0 univerzalen
princip, spored koj krivi~niot zakonik treba da se primeni
na site storiteli na krivi~ni dela, bez ogled kade se nao|aat. Pritoa,
kako {to mo`e da se zabele`i, za opredeluvawe na prostornoto va`ewe
na krivi~noto zakonodavstvo (koga mo`at da se primenat zakonite
na na{ata zemja so ogled na mestoto na izvr{uvaweto na krivi~noto
delo) od zna~ewe se tri elementi: 1 0 dr`avnata teritorija na koja e
storeno krivi~noto delo, 2 0 dr`avjanstvoto na storitelot i 3 0 na ~ija
{teta e izvr{eno krivi~noto delo.
So ogled na ovie elementi na{eto krivi~no zakonodavstvo
va`i (mo`e da se primeni) za krivi~ni dela storeni:
1 0 vo na{ata zemja...
- od na{ dr`avjanin, stranec i lice bez dr`avjanstvo, bez ogled
kade se nao|a negovot postojano `iveali{te (na {teta na na{i i
stranski pravni dobra) - Teritorijalen princip (~l. 116 KZ).
Principot se sostoi vo toa krivi~noto zakonodavstvo na dr`avata (vo
smisla na materijalnoto krivi~no pravo) da se primenuva na sekoj koj
na podra~jeto na odnosnata dr`ava stori krivi~no delo predvideno so
toa zakonodavstvo i bez ogled na toa dali storitelot e dr`avjanin na
taa dr`ava, dr`avjanin na nekoja druga dr`ava ili e lice bez
dr`avjanstvo (apatrid, apolit). Represivnata vlast na dr`avata zna~i
se protega na site lica bez ogled dali se nao|aat na nejzinoto podra-
~je. Ako nekoi lica se izzemeni od nejzinata jurisdikcija (na primer,
diplomatski imuniteti), so toa ne e ukinata represivnata vlast na taa
dr`ava nad niv.
Kriminalnopoliti~kata opravdanost na ovoj princip e sodr-
`an vo suverenitetot, nezavisnosta i ednakvosta na dr`avite (sekoja
dr`ava ima isklu~ivo pravo i dol`nost da se gri`i za redot, bezbe-
82