Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

vinoven vo vremeto koga sebesi se staval vo nepresmetliva sostojba.
Toa zna~i deka odgovornosta za actio liberae in causa e postavena na istite
na~ela vrz koi se zasnova i krivi~nata odgovornost voop{to.
3. Actio liberae in causa i namalena presmetlivost. Odredbata od
~l. 12. st. 3 KZ se primenuva samo ako krivi~noto delo e storeno vo nepresmetliva
sostojba (vo sostojba na celosna privremena nepresmetlivost).
Me|utoa, so upotrebata na alkohol, morfium, kokain i drugi
sredstva pokraj privremena nepresmetlivost mo`e da se predizvika i
privremena namalena presmetlivost. Pritoa, ottamu {to svoevolno
predizvikanata (skrivena) privremena nepresmetlivost ne ja isklu~uva
krivi~nata odgovornost i kaznivost za deloto predizvikano vo takva
sostojba, dotolku pove}e (argumentum a fortiori) }e postoi krivi~na
odgovornost i kaznivost za delo izvr{eno vo slu~aj na namalena presmetlivost.
Vo takvi slu~ai odredeni zakonodavstva predviduvaat poblago
kaznuvawe. Me|utoa, toa ne e slu~aj so na{iot krivi~en zakonik,
za{to bi bilo nelogi~no poblago da se kazni lice koe samoto se stavilo
vo sostojba na namalena presmetlivost, od liceto koe samoto se dovelo
vo sostojba na celosna nepresmetlivost. Taka, na primer, ako
svrtni~arot se opie i vo sostojba koja celosno ne mu ja odzela sposobnosta
za rasuduvawe i odlu~uvawe (nepresmetlivost), tuku samo delumno
(namalena presmetlivost), propu{ti da ja pomesti svrtnicata i
poradi toa dojde do sudar na vozovi, ne samo {to }e bide krivi~no
odgovoren, tuku namalena presmetlivost ne mo`e da mu bide zemena ni
kako okolnost koja mo`e da dovede do ubla`uvawe na kaznata.
III. VINOST
Za postoewe krivi~no delo ne e dovolno da postoi samo povedenie
na ~ovekot koe e protivpravno, tuku i subjektiven element koj
izrazuva odreden psihi~ki odnos na storitelot sprema izvr{enoto
krivi~no delo - {to }e re~e vinost (vina) na storitelot. Vinosta e
subjektiven element na poimot na krivi~noto delo i nu`en element na
krivi~nata odgovornost. Ottamu, proizleguva i va`noto krivi~nopravno
na~elo - nullum crimen nulla poena sine culpa. Ovoj subjektivnen element
e sodr`an vo ~l. 11 KZ, kade se veli deka e krivi~no odgovoren
storitelot koj krivi~noto delo go storil so umisla ili od nebre-
`nost. Stanuva zbor za mo{ne va`no na~elo koe e edna od najdlabokite
osnovi za opravduvawe na krivi~noto pravo, na~elo koe se pojavuva
kako garant za zakonitosta (kategorija koja podobna da go ograni~i
dr`avnoto pravo na kaznuvawe, da go za{titi prestapnikot od sudskoto
samovolie i da gi razgrani~i slu~ajnite {teti povedenija na ~ovekot
od onie {to imaat karakter na krivi~ni dela) i garant pravednosta.
300
300
Za zna~eweto na ova na~elo podrobno kaj Ba~i}, op. cit. str. 222 -230.
242