Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

1.3 Krivi~nopravno dejstvo na stvarnata zabluda
1. Stvarnata zabluda sekoga{ ja isklu~uva umislata, {to zna~i
deka lice koe izvr{ilo delo vo takva zabluda, nemo`e da bide storitel
na krivi~no delo so umisla. Pri~inata za toa e {to umislata pretstavuva
postoewe na svest za stvarnite okolnosti na krivi~noto
delo, dodeka stvarnata zabluda e nepostoewe na svest za tie okolnosti.
Vo ovaa smisla sekoja takva zabluda e negacija na umislata.
2. Ovaa zabluda me|utoa, ne go isklu~uva sekoga{ postoeweto na
nebre`nosta. Imeno, mo`no e zabludata da bide takva storitelot da ne
mo`el da ima svest za stvarnite okolnosti na krivi~nite dela ili
pravilna pretstava za okolnostite koi ja isklu~uvaat protivpravnosta.
Me|utoa, mo`no e, isto taka, storitelot da bil vo zabluda poradi
nebre`nost, zabludata da mu se pripi{uva poradi nebre`nost (toa se
slu~ai koga toj imal pogre{na pretstava za okolnostite od zakonskoto
bitie na krivi~noto delo ili okolnostite koi ja isklu~uvaat protivpravnosta
iako bil dol`en i mo`el da ima pravilna pretstava za tie
okolnosti). Toa vo vtoriov slu~aj zna~i, iako postoi zabluda, liceto
ne moralo da bide vo zabluda (so ogled na okolnostite na izvr{enoto
delo i spored svoite li~ni svojstva storitelot bil dol`en i mo`el da
ima svest i pravilna pretstava vo smisla na stvarnata zabluda). So
ogled pak na toa dali bil dol`en ili mo`el da ima pravilna
pretstava za stvarnite okolnosti, ili ne bil do`en i nemno`el da ima
pravilna pretstava za tie okolnosti stvarnata zabluda mo`e da bide
otstranliva ili neotstranliva.
Ako storitelot bil vo zabluda poradi nebre`nost, toga{ postoi
otstranliva (nebre`na, neopravdana, skrivena ili neizvinuva-
~ka) zabluda. 329 Kaj takvata zabluda storitelot nemal svest, odnosno
pravilna pretstava vo smisla na stvarnata zabluda, me|utoa spored
okolnostite na izvr{uvaweto na deloto i svoite li~ni svojstva bil
dol`en i mo`el da ima takva svest i pravilna pretstava. Takvata zabluda
ja isklu~uva samo umislata, no ne i nebre`nosta so koja vsu{-
nost se poklopuva. Vo takvi slu~ai, spored izre~nata zakonska odredba
postoi nebre`no krivi~no delo koe se kaznuva dokolku spored zakonot
e predvidena kaznivost i za nebre`nost. Ovde, vsu{nost, se raboti za
nesvesna nebre`nost na storitelot, za{to svesnata nebre`nost pret-
329
Mo`e da se ka`e deka storitelot bil vo vakva zabluda: "koga taa zabluda
e rezultat na negovoto neopravdano nevnimanie, koga toj samiot e vinoven
za taa pogre{na pretstava za deloto; koga mo`el, da postapuval kako
{to treba, da ima pravilna pretstava za deloto; koga ne napravil sî {to mo-
`el za da ima pravilna pretstava za odredena okolnost za koja bil vo zabluda;
koga mo`e da mu se prefrli toa negovo neznaewe ili pogre{no znaewe; koga
vo dovolna mera ne gi anga`iral site svoi sposobnosti, znaewe i iskustvo
onaka kako {to taa go barala konkretna situacija." Ba~i}, F. op. cit. str. 281.
273