Zoran Sulejmanov - Krivicno pravo (p.770)

kriminalci od natamo{no vr{ewe na op{testveno {tetni dela. Tie
se javuvaat kako socijalen imperativ na sekoe op{testvo za za{tita na
op{testvoto od kriminalitetot, kako nu`no zlo {to se nanesuva
zaradi storenoto zlo (malum passionis quod infligitur propter malum actionis).
No, vo sovremeni uslovi tie sî pomalku se svrteni kon minatoto
(kon deloto), a sî pove}e kon idninanata (kon li~nosta na osudenoto
lice), sî pomalku se stradawe a sî pove}e pomo{. Ottamu, se veli deka
krivi~nite sankcii treba da se iskoristat vo granicite na mo`noto,
vo ramkite na nau~nite soznanija i postapkite {to se primenuvaat za
da se obezbedi pravda i resocijalizacija na storitelite na krivi~nite
dela. Sumarno zemeno tie se merki na op{testvena reakcija protiv
storitelot na krivi~noto delo koi imaat za cel da go za{titat op{testvoto
od kriminalitetot i da go smalat negovoto idno javuvawe.
Praven propis so koj se predvideni krivi~nite sankcii kaj nas
mo`e da bide samo zakon, a nadle`en organ za nivno izrekuvawe samo
sud. Nivnata prisilnost se sostoi vo nanesuvawe nekoe zlo na storitelot
na krivi~noto delo, odnosno vo odzemawe ili ograni~uvawe na
negovata sloboda na dvi`ewe, sopstvenosta i drugi slobodi i prava
ili vo predupreduvawe deka negovite slobodi i prava }e mu bidat odzemeni
ili ograni~eni dokolku go povtori krivi~noto delo. Sevkupnosta
na ovie merki vo krivi~noto zakonodavstvo go so~inuvaat sistemot
na krivi~nite sankcii.
2. Spored KZ postojat ~etiri vidovi na krivi~ni sankcii: 1 0
kazni, 2 0 alternativni merki, 3 0 merki na bezbednost i 3 0 vospitni
merki.
1 0 Kanite mo`at da se primenat samo sprema polnoletni i krivi~no
odgovorni storiteli na krivi~ni dela. Tie mo`at islu~itelno
da se primenat i sprama postarite maloletnici kako poseben vid kazna
- maloletni~ki zatvor.
2 0 Alternativnite merki, isto taka, se primenuvaat samo sprema
polnoletni i krivi~no odgovorni storiteli na krivi~ni dela, me-
|utoa nivnata primena e vrzana za polesni krivi~ni dela i storiteli.
Nivnoto nastapuvawe e povrzano so kaznata, odnosno tie se pojavuvaat
kako zamena na represivnata priroda na kaznata toga{ koga se o~ekuva
deka storitelot nema da izvr{i novo krivi~no delo.
3 0 Merkite na bezbednost mo`at da se primenat sprema site
storiteli na krivi~ni dela bez ogled dali se raboti za krivi~no odgovorni
ili za lica {to ne se krivi~no odgovorni. Sprema krivi~no
odgovornite (bitno namaleno presmetlivi lica i alkoholi~ari i narkomani)
tie se primenuvaat - zaedno (samo pokraj) so kaznite ili alternativnata
merka, kako nesamostojni, sporedni sankcii, a sprema krivi~no
neodgovornite (nepresmetlivi) storiteli na krivi~ni dela - samostojno.
4 0 Vospitnite merki se primenuvaat sprema maloletni storiteli
na krivi~ni dela, a isklu~itelno i sprema pomladi polnoletnici.
322