Untitled - Papuaerfgoed.org

EXPLORATIE 17
plaatsbepalingen te maken. Maar ook de musea konden door verzamelingen uit
het gebied van Nieuw Guinea worden verrijkt, omdat van dit afgelegen land zo
goed als niets in deze instellingen te vinden was. De beschikbare middelen waren
echter niet altijd evenredig aan het hooggestelde doel. Maar behalve de zuivere
drang om door wetenschappelijke ontdekkingen boven andere naties uit te
blinken, bestond nog het streven, in het bezit te komen van specerijplanten om
deze in eigen gebied te kweken en hiermede afbreuk te doen aan het gehate
monopolie der Oost-Indische Compagnie. Inmiddels zag de VOC met enige
achterdocht toe hoe de Engelsen gebruik maakten van de Pitt's Strait en de
Gaman Strait (Straat Sagewin en Straat Dampier), nadat zij hen het recht van
vrije doorvaart door deze straten bij het Verdrag van Parijs in 1784 had moeten
toestaan.
Door de vestiging van de deportatiekolonie in New South Wales nam de
betekenis van de weer gevonden Torres Strait toe en herhaaldelijk werd voorde
reis naar "New Holland" ook de weg om Nieuw Guinea's noord- en oostkust
gebruikt.
Op zijn reis om de wereld met de "Boudeuse" en ,,1'Etoile" bereikte de Fransman
Louis Antoine Baron de Bougainville (de peetvader van de prachtige tropische
heester) in Juni 1767 de ,,Cul de sac de 1'Orangerie" (Orangerie Bay)
zonder te weten dat reeds Torres in 1606 deze baai was ingevaren. Langs Russel
Isle (in de Louisiaden) zeilde Bougainville, vergezeld van de natuuronderzoeker
Commerson en de astronoom Verron, vervolgens naar de Salomons Eilanden,
waar het grootste eiland de naam kreeg van de vermaarde expeditieleider. Pas op
11 Augustus werd de noordkust van Nieuw Guinea weer bereikt en op 13 Augustus
zag Bougainville het Cycloopgebergte. De reis ging verder langs de
gehele noordkust tot buiten de monding van de Mamberamo. Langs de noordkust
van Waigeo, dat hij niet herkende, verliet Bougainville het gebied van Nieuw
Guinea door de naar hem genoemde zeestraat (welke echter reeds door Tasman
was doorgevaren en gelegen is tussen Waigeo en het eiland Kawe).
Op zijn beroemd geworden eerste reis ontdekte Captain James Cook op
2 Augustus 1770, tussen Cape York en Prince of Wales Isle, de naar zijn schip
genoemde "Endeavour Strait" ten zuiden van de eigenlijke Torres Strait, de lang
gezochte doorvaart tussen Nieuw Holland en Nieuw Guinea. Bij deze gelegenheid
nam Cook dit gedeelte van Australië in naam van de Engelse Koning in bezit en
noemde het "New South Wales". Op 29 Augustus werd het Vleermuys Eiland
(van Carstensz) bereikt, maar Cook begreep de betekenis van deze naam niet en
schreef in zijn journaal "Whermoysen Isle". Vervolgens werd Frederik Hendrik
Eiland omzeild. Pas na herhaalde pogingen gelukte het op 3 September 1770 in
3 vadem water dicht bij de kust te ankeren. Cook, de natuuronderzoeker Banks
en de plantkundige Solander gingen met 9 gewapende matrozen in een boot aan
land, waar zij na een kort verblijf door de inboorlingen werden aangevallen,
zodat zij zonder een verzameling te kunnen aanleggen weer moesten vertrekken.