Untitled - Papuaerfgoed.org

436 INDUSTRIE
uit Makassar, verwerken en 320 000 stuks per dag leveren. Japan kent vele en Hongkong enkele
knopenfabrieken.
Het is hier de plaats even te wijzen op de 'seedpearl industry' in de Labuk-baai in Brits Noord Borneo,
al is het meer een cultuur. Volgens het Annual Report van Brits N. Borneo over 1951, blz. 45 was de
productie van parels in 1947 4061 oz (122 kg), in 1950 472 oz (ca 14 kg), en in 1951 118 oz (ca 3 ½ kg).
De prijs per oz steeg in deze jaren van 58 $ tot 105 $ en 1295 $ (1951) (60 $ = £E 7).
Vóór de oorlog maakte men in Japan knopen van de ivoornoot, van een wilde palm, die echter
is aangeplant op de Solomon-eilanden en het denkelijk ook bij ons zou doen (geslacht Phytelepbas).
Zoutfabricage. Dit onontbeerlijke genotmiddel is bij alle tropische volkeren zeer in trek en, zoals
bekend, bestaat er op Nieuw Guinea dikwijls nog ruilhandel tussen stammen, die in permanente vijandschap
leven, maar het zout niet willen ontberen. Het wordt ook gebruikt als conserveringsmiddel voor
huiden, met name krokodillenhuiden, en in enkele gevallen voor het maken van gedroogde vis (ikan
kring), nl. bij Korrido (Schouten-eilanden) en bij Merauke. Dit conserveringsmiddel is duur, omdat het
uit Nederland komt en er ook nog ca 10% invoerrecht op drukt en deze duurte wordt zeer gevoeld.
Tijdens de wereldoorlog ontbrak alle aanvoer uit Java en werd tijdelijk zout gefabriceerd te Seroei.
Wegens het uitvallen van Indonesië uit de handel, komt het zout nu uit Holland.
Tafelzout wordt ingevoerd in busjes van de K.N.Z. te Boekelo en ook een grovere kwaliteit voor
wassen en voor conservering van huiden en vis.
Ook de Papoea's, die te Korrido op Biak gedroogde vis vervaardigen, gebruiken zout van Boekelo.
Dit komt echter duur, hoewel niet duurder dan het zout van Madoera, toen dit te krijgen was. Locale
productie schijnt niet te zullen renderen; ze is niet goed mogelijk op de zuidkust, waar het zeewater te
troebel is, doch wellicht denkbaar bij Hollandia, Mandiwa (Argoenibaai), Koeroedoe, Wariap e.d.
plaatsen (zie regentabel p. 58, deel II) waar gedurende de korte droge tijd aldaar productie door het
laten indampen van zeewater in bassins mogelijk lijkt. Intussen is nooit zout bereid op de Zuidkust van
Australisch Nieuw Guinea, waar de droge tijd veel langduriger is en het zeewater slikvrij. Zoutproductie
is volgens Dr Koolhaas alleen mogelijk bij zeer langdurige droge tijd, zeer hoge stralingsenergie
en lage luchtvochtigheid.
Het eerste is belangrijk wanneer men bedenkt, dat in Madoera eerst ca 1 ½ maand nadat de droge
tijd begonnen is, het water zover is ingedampt, dat het eerste zout kan worden geoogst.
De zoutprijs te Sorong was in 1951 f 0,40 per kg.
De invoercijfers zijn voor zout in Nederlands Nieuw Guinea: 1948: 207 ton en 1949: 421 ton per
K.P.M. uit Indonesië. Daarna is ons alleen bekend voor 1951 waarde f 43 900,- en voor 1952: 112 ton
zout, waarde f 20 300,—, d.i. per ton f 181,—. 1 Herkomst uitsluitend Nederland. De consumptie der
N.N.G.P.M. is hierbij niet inbegrepen.
Merauke wijkt 't minst af van Z. Madoera, heeft ook krachtige lang aanhoudende winden en
beide hebben vijf maanden met minder dan 100 mm regen (gemiddeld 36 mm in Z. Madoera en
33 mm in Merauke). Als men de zee in vóórbassins zou kunnen klaren zou zoutfabricage hier nadere
studie verdienen (Dr Braak).
Op verschillende plaatsen in Oost-Indonesië wordt zout gewonnen uit zeewater. In Zuid-Celebes
besloegen de zoutpannen in 1940 400 ha en was hun productie 20 800 ton. Bali leverde in 1946 ca 5 500
ton, Lombok in dat jaar 4 250 ton.
TABAKSINDUSTRIE EN LUCIFERSFABRICAGE
Wij denken hier aan de vervaardiging van sigaretten (strootjes) en tabak voor
de bevolking; in Seroei schijnt de grond geschikt te zijn voor tabaksteelt.
Dat een sigarettenfabriek wellicht reden van bestaan kan hebben, blijkt wel uit
de belangrijke invoer in Nieuw Guinea, nl. in 1947 van 58 m 3 of 9 570 000
stuks 2 en in 1948 van 292 m 3 of 48 180 000 stuks. Voor 1950 wordt 77%
millioen sigaretten opgegeven, voor 1951 38 578 000 en voor 1952 28 654 000.
1 Voor 1953 zijn de cijfers f 60 300,-; 336,2 ton en f 180,-.
2 Omrekencijfers: 1 ton bruto invoer = ca 445 000 sigaretten, 1 m 3 bruto = 135 000 à 165 000 stuks,
1 kist = 0,18 m 3 = 30 000 stuks.