Untitled - Papuaerfgoed.org

HANDEL 511
missie en van de Papoea's. In 1949 schreef een zendeling op Biak mij nog, dat
de overheersende positie van de Chinese tokohouder de welvaart van de inheemse
bevolking tegenhield. Hij noemde de Chinezen de leveranciers van
alcoholica en de promotors van dobbelspelen, terwijl hij het afkeurde, dat de
Chinees steeds van bestuurszijde als schakel werd gebruikt in de verhandeling
van inheemse massaproducten, als copra en copal. Volgens een andere Europeaan
op het eiland Biak waren in 1949 de prijzen van de Chinezen zo hoog, dat
zij buiten alle verhouding stonden tot de inkomens van de bevolking. Volgens
deze zegsman stelden de Chinezen steeds vele mooie artikelen ten toon en wanneer
dit de bevolking begerig maakte ze, ondanks haar geldgebrek, te bezitten, bond
de Chinees hen door weliswaar te leveren, maar hen tevens te verplichten om
tegen een abnormaal lage prijs gewilde uitvoerproducten (onder meer schildpad)
aan te brengen. Was de klant op deze wijze afhankelijk geworden, dan kwam hij
niet gauw meer los; de kladboekjes van de Chinezen waren geduldig, doch
onverbiddelijk. De Chinezen hebben vaak hun invloed op de bevolking vergroot
door Papoea-vrouwen te huwen.
In het vooroorlogse boekwerk Nieuw Guinee 1 wordt een staatje gegeven van
het aantal Chinese handelaren in 1935. Uit enkele cijfers, die ik op mijn naoorlogse
reis naar Nieuw Guinea verzamelde, blijkt wel, dat het aantal Chinese toko's niet
veel veranderd is. Zo waren er te Sarmi voor de oorlog 5 en in 1951 4 Chinezen;
te Kokas toen 15, later 14. Te Kaimana toen 12, later 10. Te Merauke waren in
1951 20 Chinezen, tezamen met 1 millioen gulden manipuleerbaar kapitaal, vastgelegd
in copra, trassi en allerlei invoerartikelen; daarnaast werkten op Merauke
nog het grote Europese handelshuis de Nigimij en 1 Chinees-Javaanse kongsi.
De bevolking geeft soms aan Europese handelaars de voorkeur boven Chinese.
Te Sarmi bevonden zich ultimo 1951 4 Chinezen en één Europese zaak. De uitvoerproducten
bestonden uit copra, copal, schelpen en krokodillenhuiden. Het
bleek, dat de bevolking opkoop en afscheep door de Europese zaak liet verzorgen,
terwijl de Indo-Europese kolonisten, die daar toen nog in vrij groot aantal
waren, via de Chinezen uitvoerden. Tenslotte kwam alles in handen van de
Nigimij, die voor de verdere verscheping en de verhandeling in Europa zorgde.
De Europese zaak behoefde aan de bevolking niet contant te betalen, doch de
Chinees moest dit wel doen, omdat hij minder vertrouwd werd, en zijn invoerartikelen
duurder waren dan die van het Europese huis 2 .
De Nigimij is na afloop van haar invoermonopolie, dat slechts 1 jaar duurde,
voor een klein deel van haar taak bij in- en uitvoer vervangen door meer ontwikkelde
Chinese tokohouders, onder andere op Hollandia, Sorong en Biak.
Deze heren zijn kortgeleden naar Holland gekomen, om hier relaties aan te
knopen, en bezaten reeds verbindingen met Singapore en Hongkong. Volgens
1 Lit. 16.
2 Een goede kant van de meeste Chinese en Indo-Europese zaken is, dat de gemaakte winsten op N.G.
blijven.