Untitled - Papuaerfgoed.org

FINANCIËLE SITUATIE 251
naderhand ook voor de nominale (= halve waarde van het biljet) omgezet in een
lening ten laste van de Indonesische staat, maar de gang van zaken met betrekking
tot de koersvorming van de „rechterhelften" is overbekend, terwijl ook nu
nog geen officiële notering van de 3 % Staatslening 1950, waarin de rechterhelften
uiteindelijk zijn omgezet, bekend is. Daarnaast moet de prijsontwikkeling
van Indonesië sedert de sanering mede in aanmerking worden genomen. Een
aanwijzing hiervoor vormt de koers van de Indonesische rupiah, vergeleken met
de Nederlandse gulden (en dus tevens met de Nieuw Guinea-gulden), welke
thans officieel 3 : 1 is.
Omstreeks het midden van 1951 werd de bruto gesaneerde geldcirculatie in Nieuw
Guinea globaal geschat op f 11 à f 12 millioen 1 , waarbij echter de in de plaatselijke
Overheidskassen aanwezige geldhoeveelheid was inbegrepen. De actieve geldcirculatie
lag dan ook op dat tijdstip beneden genoemd bedrag. Overigens is het
gevaar van het ontstaan van een overmatige geldhoeveelheid in Nieuw Guinea
met een daarmede gepaard gaande inflatoire prijsontwikkeling niet waarschijnlijk,
door de aanwezigheid van de uitlaatklep van het vrije geldverkeer met Nederland.
Een belangrijk deel van eventueel overtollige middelen in handen van particulieren
zal zonder enige twijfel naar Nederland afvloeien. Een eventuele te ruime
deblokkering zou dan ook waarschijnlijk voornamelijk haar uitdrukking vinden
in een verslechtering van de betalingsbalans van Nieuw Guinea (zie ook blz. 254).
De Nieuw Guinea-gulden is in omloop gebracht aanvankelijk in coupures van
f 1, f 2,50, f 5, f 10, en f 25. Er bleek echter reeds spoedig tevens behoefte te
bestaan aan biljetten in grotere coupures. Deze moesten dienen, daar andere middelen
ontbraken, om de overmaking van geld binnenslands over grotere afstanden
te vergemakkelijken. In verband hiermede is overgegaan tot de uitgifte van coupures
van f 100 en f 500.
De gelduitgifte geschiedt volledig van Overheidswege; er zijn in Nieuw
Guinea dan ook uitsluitend muntbiljetten in omloop. Het in het leven roepen van
een circulatiebank in Nieuw Guinea zou ook wel al te zwaarwichtig geweest zijn.
Naast de muntbiljetten circuleren - zoals reeds werd opgemerkt - Nederlandse
pasmunten, en wel het (nikkelen) kwartje en dubbeltje en de (bronzen) stuiver.
Hoewel Nieuw Guinea dus een eigen geldstelsel heeft, wil dit nog niet zeggen,
dat dit officiële geld nu ook allerwege wordt gebruikt. In verschillende delen van
Nieuw Guinea doen nog altijd andere voorwerpen als geld dienst. Zo is b.v. in het
moeilijk toegankelijke binnenland op vele plaatsen een bepaald soort schelp als
ruil- en betaalmiddel in gebruik. De waarde van dit ,,geld" hangt af van de ouderdom,
de grootte en het voorkomen. Daarnaast worden speciaal in de kustgebieden
ook andere goederen als ruilmiddel en rekeneenheid gebruikt, met name varkens,
kains, koperen kanonnetjes, gongs, porceleinen borden, kralen halskettingen,
oorversieringen van zilverlegering, bijlen e.d. Het gaat daarbij veelal om zo-
1 Wetsontwerp Geldregeling Nieuw Guinea. Nota naar aanleiding van het Verslag. Zitting 1950—
1051—1903, No 5.