Untitled - Papuaerfgoed.org

INDUSTRIE 429
1 2
VERWERKING VAN COPRA
Verwerking van copra tot cocosolie, geraspte cocosnoot en vezel (coir) 2 . De copra werd
tot de souvereiniteitsoverdracht naar Makassar vervoerd en, hoewel grotendeels
doorverscheept, ook gedeeltelijk verwerkt; de cocosvezel was op Nieuw Guinea
waardeloos en werd weggeworpen. De uit de copra te Makassar vervaardigde
cocoszeep werd weer in de toko's op Nieuw Guinea tegen hoge prijzen verkocht.
De toestand is thans in zoverre weinig verbeterd, dat de copra rechtstreeks naar
Nederland wordt verscheept en de zeep uit ons land wordt aangevoerd.
Cocosolie (klapperolie). Het laat zich indenken, dat, zoals reeds Resident van
Eechoud meende 3 , door oprichting van een kleine fabriek in het centrum van
het copragebied hoge vrachtkosten worden bespaard en de bevolking goedkoper
aan haar klapperolie kan komen, dienend als bak- en braadvet, dat nu meest uit
Nederland komt 4 ! Er behoeft o.i. niet aan getwijfeld te worden, dat dergelijke
fabriekjes, mits eenvoudig opgezet en goed beheerd, kunnen renderen, evenals
dit b.v. het geval is in Ambon en andere plaatsen in de Archipel. Er is thans reeds
een heel klein fabriekje, dat klappernoten van N. Biak verwerkt met een dieselmotorpers
5 in Noemfoor, en door een paar Europeanen wordt gedreven. Zij
kochten flessen en wilden de olie leveren aan andere plaatsen op Nieuw Guinea.
Zij vroegen aan hun fabriek f 1,50 per fles van 1 l. Merauke voorziet grotendeels
zelf in zijn behoefte aan klapperolie. Toen begin 1950 na de afscheiding alle invoerproducten
een tijdlang schaars waren, begon men overal op Nieuw Guinea klapperolie
te maken 6 . Zelfvoorziening zou voor het eiland best mogelijk zijn. De bevolking
kan met koken der copra slechts ruim de helft van het werkelijke oliegehalte
van ruim 60% er uit halen. Met kleine persen kan men al ca 50% bereiken.
Wij ontvingen een bericht dat de Mij. tot Economische ontwikkeling van N.
Guinea een pers besteld heeft in Nederland (fa. Smulders). Chinezen beginnen
in het algemeen niet gaarne met industrie; de handel leverde hun grotere winsten
op, en dit zal wellicht zo blijven, ofschoon thans de winstmarge, die detaillisten
mogen nemen door het Gouvernement is vastgesteld 7 .
Australisch N.G. produceerde in de nieuwe fabriek te Rabaul met 100 man voor
1 Zie voor productie en export: Hoofdstuk Handel in dit werk.
2 Verbetering der coprabereiding met droogovens (kilns) om tot een betere kwaliteit der grondstof
te komen, blijft hier buiten beschouwing.
3 Zie zijn Nota Bestuursbeleid dd. 10 Maart 1947 (gestencild).
4 Totale hoeveelheid ingevoerde oliën en vetten (iets klapperolie, doch vooral braadolie) in 1952 20 ton
à f 42 000,- en in 1953 88,6 ton à f 173 600,-, als steeds helaas exclusief invoer N.N.G.P.M. en
militairen.
5 Grote fabrieken gebruiken hydraulische persen, die 61% van de 64% olie kunnen winnen, die zich
in droge copra bevindt. Dieselpersen leveren minder. Vergelijk Lit. 45.
6 Op Java en op Biak (N. Guinea) deed en doet de bevolking bij lage copraprijzen hetzelfde.
7 Als moeilijkheid bij de klapperoliebereiding moet worden gewezen op de moeilijke vervoerbaarheid
en dus verkoopbaarheid der uitgeperste coprakoeken, die op het eiland zelf slechts in zeer kleine hoeveelheden
af te zetten zijn. Van Java gaan de cocoskoeken echter naar Europa. Intussen is, naast meer rijstproductie
een betere vleesproductie programpunt no 1 voor de naaste toekomst en mag men op meer
locale afzet der veekoeken hopen. De koeken bevatten 10% vet en veel eiwit.