Untitled - Papuaerfgoed.org

430 INDUSTRIE
de export 5653 ton cocosolie (waarde £A 508 000). Er is een uitvoerrecht, dat
gelijk is aan 1,6 maal dat op copra (zie afdeling II, hoofdstuk Handel).
In Zanzibar is de copra-uitvoer totaal vervangen door zulke van cocosolie,
die door Arabieren van Oman wordt vervaardigd. Het kleine eiland met 264 000
zielen exporteerde in 1950 3930 ton olie, waarde £ 786 000 en maakt ook zeep.
In Suriname was een oliefabriekje, dat echter stopgezet werd. Alleen de bevolkingsproductie
is thans overgebleven.
Ultimo 1947 bezat Celebes 5 klapperoliefabriekjes, die gemiddeld 300 ton copra
per maand verwerkten, dus 10 ton per dag. Het persrendement dezer bedrijfjes
was het dubbele van dat van handbedrijf. Op Java produceeren ruim 100 fabriekjes
gemiddeld 5 ton olie per dag.
Op de Philippijnen is een grote cocosolie-industrie en zet men deze ook om in
margarine en zeep, evenals in Indonesië. Nederland koopt in beide landen veel
cocosolie. De lijnboten van O. Azië en de Philippijnen naar Rabaul en Australië
kunnen voor de kleine quanta olie, die op Nederlands Nieuw Guinea nodig
zijn ons gebied niet aanlopen.
Singapore produceert 100 000 ton per jaar.
Zeep. Het zeepverbruik op Nieuw Guinea is min of meer evenredig aan de
mate van beschaving, die daar heerst. De inheemsen worden bij de politie en het
leger, alsook in Christelijke kringen, b.v. in de schoolinternaten, meer en meer
aan het gebruik van zeep gewend. In het bergland van Australisch Nieuw Guinea
tracht men de inheemsen eerst aan het gebruik van zeep te gewennen, voor men
overgaat tot de invoer van textiel.
Voor de bereiding van zeep heeft de missie vroeger eens een zeepfabriekje
opgezet te Kolam Kolam, bij Merauke, waar 1500 kg per jaar werd geproduceerd,
welke grif werden afgenomen. De zeepfabricage is o.i. terecht het meest ter sprake
gekomen te Merauke, dat de hoofdproducent voor copra is en de missie heeft
dit thans weer in overweging. De Landbouwvoorlichtingsdienst heeft plannen
daarvoor steeds gesteund. Behalve door de missie, werd vóór de oorlog wat zeep
gefabriceerd door een Chinese handelaar. De Papoea's (Mariends) aldaar gebruiken
reeds veel zeep, vooral de jongeren, ook voor hun kleding 1 .
In 1952 werd voor f 400 000,- aan toilet- en waszeep ingevoerd, exclusief het
voor de N.N.G.P.M. en de militairen benodigde. De hoeveelheid was ca 218 ton.
Voor 1953 zijn de cijfers f 525 500,- en 378,6 ton.
Het Sorongse is ook een copra-centrum, doch hier is zelfs voor een zeepfabriekje
weinig plaats, wijl op de vaste wal alle terreinen behoren aan de oliemaatschappij
en op de bestuursvestiging (eiland Doom) alles volgebouwd is.
In 1950 had een Chinees van Makassar een plan voor een zeepfabriek. Er worden
pogingen in het werk gesteld te Fakfak door een Cerammer om een fabriekje
1 1 pak waszeep kostte medio 1953 f 0,46 en badzeep f 0,38, voorts Lux toiletzeep f 0,38 en Sunlightzeep
f 0,40. De Parlementaire Missie vernam in Sorong, dat men daar locale bereiding van goedkopere zeep
nuttig achtte voor de volksgezondheid (Lit. 79, blz. 9).