Untitled - Papuaerfgoed.org

442 INDUSTRIE
NOG NIET GENOEMDE INDUSTRIEËN OF WINKELBEDRIJVEN
Papaïne. Wij vragen ons af, of het niet mogelijk is in Nieuw Guinea een industrietje voor papaja-sap
in flessen, ook voor export, te ontwikkelen, waarmede Hawaii veel succes heeft. Dit sap bevat veel
vitamine C en A. Het boompje produceert 10 maanden na het planten. Het sap wordt in Hawaii uitgevoerd
naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika en brengt dus dollars op. Ook Brits Oost-
Afrika voert dit extract uit, nl. in 1948 voor f 2 075 000,— 1 2 .
Brillantine. Dit is een gezocht product bij Australische Papoea's. De "Chemical Industries" te Lae
produceren het reeds en de slechte kwaliteit is voorlopig nog geen bezwaar. Merkwaardig is, dat kort
geleden (1952) in Suriname ook een fabriekje is begonnen met de vervaardiging van cosmetica en drogistartikelen,
onder toezicht van een medicus. Bij ons verdient de fabricage overweging, zolang het invoerrecht
op cosmetiek en brillantine 20% blijft. De grondstoffen moet men echter alle importeren.
De Philippijnen produceren ook cosmetica.
Volkskunstvoorwerpen e.a. ethnografica worden te Port Moresby veel verhandeld door z.g. Curio-dealers.
Deze handel en ook de vervaardiging lijkt ten onzent voor uitbreiding vatbaar, de vervaardiging zij
liefst coöperatief. In A.N.G. wordt veel verkocht aan toeristenschepen (zie onder).
Wij willen hier niet gewagen van aardolie-raffinage, die denkbaar is, als de betere olie van het Wasianveld
in productie komt. Wel denken wij aan de bestaande grootscheepse oliewinning, doch kunnen
daarvoor verwijzen naar het hoofdstuk Petroleum van Dr Gheyselinck.
Machinewerkplaatsen of reparatiewerkplaatsen zijn nodig voor herstel van motoren, landbouwwerktuigen
ed. Ze zijn, voor zover particulier, nog klein en schaars en niet in het bezit van veel reservedelen,
vergeleken met de Gouvernementsautoreparatiewerkplaatsen. Er is op Nieuw Guinea geen technische
handelsfirma gevestigd, die snel reservedelen leveren kan, in tegenstelling tot Suriname 3 . De ontworpen
scheepswerf bij Manokwari wil zich ook met reparaties belasten. De marine, die de machinewerkplaatsen
der voormalige Amerikaanse goederenbasis te Hollandia (de z.g. Werf) overnam, werkt ook voor
particulieren (zie Klein, Industrie in Suriname, lit. 10, blz. 11 en 12). De K.P.M. en de K.L.M. bezitten
in ons gebied geen speciale werkplaatsen.
Ook de Gouvernementswerf (werkplaats) te Hollandia voert constructie-opdrachten voor particulieren
uit, naast scheepsreparaties voor eigen vaartuigen, welke laatste ook op een kleine sleephelling van het
Gouvernementskantoor van Scheepvaart te Sorong plaats hebben. De werkplaats te Hollandia heeft
afdelingen voor machines, motoren, lasserij, plaatwerkerij, koperslagerij, gieterij en smederij, naast
een reparatie-afdeling voor zwaar materieel. Hopelijk kan de scheepswerf te Manokwari veel van de
Gouvernements-reparatiewerkzaamheden voor particulieren overnemen.
Gouvernements (openbare) nutsbedrijven als electrische centrales en waterleidingen zullen hier onbesproken
blijven, doch worden behandeld in het hoofdstuk Burgerlijke Openbare Werken.
Hetzelfde geldt voor de Gouvernementsdrukkerij en een Gouvernementstimmerfabriek te Hollandia.
Suriname kent vier constructiewerkplaatsen, met inbegrip van die van de bauxietmijnbouw.
Touristen industrie (tourisme) is eerst denkbaar in een verre toekomst, tenzij men de touristenschepen
kan aantrekken, die af en toe Australisch Nieuw Guinea bezoeken, b.v. te Merauke. Hotels zijn onnodig
als toeristen per schip komen, gedurende b.v. 6 uren, zoals kort geleden (3 / '54) te Port Moresby
500 personen met een groot schip der Britse Orient-line. Het bezoek van een 'tourist cruiser' noemt
men daar een 'most lucrative business', welke ook door het Gouvernement moet worden bevorderd.
Winkeliers in Port Moresby verkochten bij bovengenoemd bezoek in 5 uren voor 2000 $ goederen
en ook de Papoea's verdienden veel met dans-voorstellingen en verkoop van 'curio's'.
1 Publicatie Nederlandse Handel Mij, December 1949; 8. Vóór de oorlog bereidde een Duitse kolonist
iets papaïne te Hollandia. Op het eiland Montserrat (Antillen) is men op raad van een Regeringslandbouwkundige
met de teelt van papaja en de export van papaïne begonnen. Eén hectare papaja-aanplant kan
170 kg papaïne leveren. De wereldbehoefte is gering.
2 Volgens Dr Koolhaas lukt papaja-cultuur alleen bij goed geschoolde werkkrachten op modern geleide
grote aanplant met nauwkeurig geleide productie. Ze was destijds in verband met preferentiële rechten
in de U.S.A. en in Engeland in Nederlands Oost Indië niet mogelijk.
3 De Parlementaire Missie (Lit. 79, blz. 40) deelt mede, dat scheepsonderdelen bijna nooit voorradig zijn.
Australisch Nieuw Guinea kent enige technische handelsfirma's, die o.m. tractor-onderdelen leveren.