Untitled - Papuaerfgoed.org

DE TWEEDE WERELDOORLOG 359
Het was niet de eerste keer dat men in Centraal Nieuw Guinea agerende groepen
per vliegtuig evacueerde. Een dergelijke evacuatie had reeds in Augustus 1942
plaats gevonden, toen men er uiteindelijk in slaagde om de toenmalige commissaris
van politie, J. van Eechoud, die zich bij het uitbreken van de oorlog met
Japan voor exploratiedoeleinden aan de Idenburg-rivier bevond, naar Australië
over te brengen. Oorspronkelijk had het in de bedoeling gelegen om Van Eechoud
met zijn uit politie-agenten en dwangarbeiders bestaande patrouille, in het
binnenland van Nieuw Guinea te handhaven. Zulks bleek echter niet mogelijk
te zijn, aangezien de Japanners weldra de voornaamste kustplaatsen hadden
bezet, zodat mede in verband met de vijandige houding van de zich in de kuststreek
bevindende Indonesische bestuursambtenaren en politie het opvoeren van
vivres, kleding en uitrusting met onoverkomelijke bezwaren gepaard zou gaan.
Aanvankelijk trachtte Van Eechoud om de post aan de Wisselmeren te bereiken.
Onderweg zijnde kreeg hij van de Regering opdracht om naar zijn punt
van uitgang terug te keren, vanwaar hij en zijn patrouille eerst op 21 Augustus
1942 per watervliegtuig werd geëvacueerd.
DE VOGELKOP
Het te Manokwari gelegerde detachement ter sterkte van 73 beroepsmilitairen
van het K.N.I.L., vormde een onderdeel van het Garnizoens Bataljon der Molukken
en had tot taak het handhaven van orde en rust in het Vogelkopgebied.
Gelet op het feit, dat vorenbedoeld detachement niet over automatische wapens
en luchtafweermiddelen beschikte, was het te voorzien, dat het bieden van weerstand
bij een vijandelijke aanval op Manokwari weinig resultaat zou opleveren.
Voor het garnizoen stond geen andere weg open, dan om bij een vijandelijke
bedreiging naar het binnenland uit te wijken en van daar uit een guerillastrijd te
voeren. Met het oog hierop werden verschillende vivres-depóts in het achterland
van Manokwari ingericht. Voorts werden door de commandant maatregelen
getroffen om de te Manokwari en omgeving verblijvende vrouwen en kinderen
in tijd van gevaar naar een veiliger oord te kunnen overbrengen.
In de maand Januari 1942 werd met de bouw van een kamp, ruimte biedend aan
250 vrouwen en kinderen, te Oransbari begonnen, welk kamp in verband met de
vijandelijke bombardementen op Manokwari reeds op 20 Februari 1942 werd
betrokken.
Het detachement was inmiddels versterkt met een 56-tal dienstplichtigen, afkomstig
van de in de omgeving van Manokwari gevestigde kolonie van Europeanen,
die aldaar een klein landbouwbedrijf uitoefenden. Van deze dienstplichtigen
was een gedeelte in de loop van Februari 1942 weer naar hun bedrijf
teruggekeerd, teneinde de voedselvoorziening niet in gevaar te brengen.
Op 12 April 1942 om 6 uur in de morgen verschenen in de baai van Manokwari
ongeveer 120 Japanse schepen, welke al spoedig met het debarkeren aanvingen.