Untitled - Papuaerfgoed.org

304 ONDERWIJS EN VOLKSOPVOEDING
gronden, maar in de eerste plaats om het doorbreken van de sleur en van het
systeem, om nieuw inzicht en nieuwe bezieling.
VERLEDEN EN HEDEN
Ziende op alles, wat er thans op onderwijsgebied op Nieuw Guinea wordt
verricht, en dat geldt zowel het Nederlandse als het Australische gedeelte van het
eiland - hoewel in beide gebieden remmende factoren nog snellere uitbreiding
belemmeren, b.v. in Australisch Nieuw Guinea de moeilijkheid van aanwerving
van leerkrachten en op Nederlands Nieuw Guinea de geringe bouwcapaciteit -,
lijkt het beter vooruit te zien naar een hoopvolle toekomst, dan een terugblik te
werpen op een somber verleden.
Toch is dat verleden belangrijk genoeg gebleken èn als uitgangspunt voor de
na-oorlogse ontwikkeling èn als een periode waarin ervaringen werden opgedaan,
die als richtingwijzers en als waarschuwingen kunnen dienen. Wij zullen er bij de
onderdelen op wijzen.
Het vooroorlogse onderwijs heeft, hoe weinig mogelijkheden de toenmalige maatschappij
ook bood, toch een basis gelegd voor tal van werkzaamheden, waarin wij
nu de Papoea's bezig zien. Deze basis is te smal volgens velen, die de grote overgang
niet hebben meegemaakt en die deswege te hoge eisen stellen, maar als uitgangspunt
voor de thans zeer noodzakelijke ontwikkeling zijn de verworven
kennis en vaardigheden en het grotere aanpassingsvermogen toch zeer bruikbaar
gebleken.
En nu wij meer inzicht hebben in wat door de maatschappij wordt gevraagd,
zowel voor de centra als voor het platteland, en wij tevens zien hoe noodzakelijk
het is, dat de talrijke opleidingsinrichtingen, die nodig zijn, met goed voorbereide
leerlingen worden bezet, is de allereerste eis, dat het volksonderwijs een betere
verzorging krijgt, en wel binnen het geheel van de arbeid voor het platteland en
tevens met de blik gericht op de verbindingen met de centra.
Nu is, juist door de enorme vraag naar hoger opgeleiden en naar leiders (soms
ook kunstmatig, door onverantwoord tegemoet te komen aan onvervulbare verwachtingen
van de jongeren, gewekt door de oorlog), zowel op Australisch als
op Nederlands Nieuw Guinea het grote gevaar ontstaan van teveel topwerk en
facadebouw, met verwaarlozing van het volksonderwijs. In beide gebieden mag de
toestand van het dorpsonderwijs nog steeds critiek genoemd worden. Opleidingen
zijn ontegenzeggelijk nodig, maar zij zullen blijvend op teleurstelling
uitlopen, wanneer niet eerst van de basis af wordt opgebouwd. Dit klemt te
meer, omdat Nieuw Guinea een dun-bevolkt land is. Alles, wat begaafd is, is hard
nodig voor de ontwikkeling van land en volk, maar men vindt slechts de werkelijk
begaafden door overal goed volksonderwijs te geven.
Voor de oorlog was er op Nederlands Nieuw Guinea slechts één vervolgschool
voor Papoease jongens (te Miei, begonnen te Mansinam in 1923) met daarop
aansluitend een Cursus tot opleiding van Volksonderwijzers.