Untitled - Papuaerfgoed.org

52 EXPLORATIE
volkomen ongewapend waren." Oppermann gaf bevel tot de terugtocht en
„beschermd door de ongewapende vrienden werd verder ongestoord het gebied
van deze stam verlaten". (Lit. E, blz. 279.)
Hoewel nu vaststond, dat de „Songotto" de Keerom Rivier is en de expeditie
slechts 22,5 km van de Terminus verwijderd was, kon dit laatste sluitstuk nog
niet in kaart worden gebracht. De Keerom had nog iets van haar raadsel bewaard.
Ook op de nieuwste kaarten is dit tussenstuk, waaraan de dorpen Tawasi, Molof
en Pakia liggen, slechts met een stippellijn aangegeven.
Gelijktijdig met deze expeditie maakte Feuilletau de Bruyn een drietal tochten
overland vanuit Motor- en Cano-bivak naar het heuvelland ten noorden van de
Idenburg Rivier, waarbij hij bijzondere aandacht besteedde aan de geologie van
dit gebied.
Met de opdracht nu ook nog het gebied ten zuiden van de Idenburg Rivier te
verkennen, vertrok Luit. Langeler eind October 1914 van Batavia-bivak. Op
26 November was hij aan de monding van de ,,A"-rivier, een uit het zuidwesten
komende zijrivier van de Idenburg, welke hij van plan was, na de Sobger op te
varen. Tussen 28 November en 18 December werd de Sobger ca. 80 km hemelsbreed
verkend. Van twee observatiepunten werden peilingen naar markante
punten in de omgeving gemaakt. Talloze rookkolommen wezen op een vrij
regelmatig verspeide bevolking. De Sepik werd tot minder dan 40 km genaderd.
Van een observatiepunt ten oosten van een kleine zijrivier, de Abo Rivier, kon
een gedeelte van de Sepikvlakte worden overzien. Ook werd contact met de
bevolking gemaakt, zodat Langeler een korte woordenlijst kon samenstellen.
Toen hij 31 December 1914 weer aan de monding van de ,,A"-rivier was, zag hij
tekenen, die er op duidden, dat een Dajak-patrouille hem achterna was gekomen,
en hij concludeerde daaruit, dat hem een opdracht was nagezonden. Terug in
Prauw-bivak vond hij het bevel, zijn verdere verkenningen af te breken, omdat
het exploratiedetachement order had gekregen naar Ambon terug te keren.
Dit was het einde van de verkenningen van de Idenburg Rivier. Tot op heden,
39 jaren na Langelers patrouille, is nooit weer een Europeaan in deze bevolkte
streek geweest. Het gebied tussen de Sobger en het Sterren gebergte en de gehele
loop van de „A"-rivier tot aan het Oranje-gebergte ten oosten van de Baliem is nog
volkomen terra incognita. Langeler sprak het vermoeden uit, dat de „A"- rivier
wellicht de hoofdrivier, de eigenlijke bronrivier van de Idenburg Rivier, zal zijn.
Voor de verkenning van het Rouffaer Rivier-gebied vertrokken op 12 Juni
1914 Doorman en Stroeve, waarbij zij hemelsbreed 112 km van Kalong Eiland
hun Motor-bivak oprichtten. Na voorlopige verkenningen bevoeren zij samen
met hun Commandant Schultz de hoofdrivier tot zijrivier ,,C", waar de landtocht
van 26 dagen naar een 2650 m hoge top (thans bekend als Doormantop, Bembanggela
of Simpanggela) werd gemaakt. Van dit punt uit hadden zij een
prachtig uitzicht op het Carstensz-gebergte en de ketens ten zuiden van de
Idenburg Rivier.