Untitled - Papuaerfgoed.org

532 HANDEL
Opmerking: Het Territory of New Guinea exporteerde nooit ,gums' en dus
ook niet in deze jaren. De copal van T.P. komt vooral van het eiland Sudest bij
Samarai en van Vailala aan de Golf van Papua (soort: Vatica papuana). Land
van bestemming van de export van A.N.G. is Australië.
Serawak exporteert ook copal; in 1951 was dit 964 ton met een waarde van
$ 614 000 (60 $ = 7£E).
Gebieden voor copal op N.N.G. De meeste copal komt van West N.N.G. en Noord Nieuw Guinea,
van het laatste met name in 1948 en 1949. Het Boswezen exploiteerde namelijk in deze jaren op Biak
(Bosnik) en Japen (Meos Noem, Randawaja, Kairawi en Mariarotoe).
Op Seroei kwamen de copalbomen vroeger overal voor tot aan de zee (Agathis Labilliardieri); door
doodtappen zijn de bomen bij de kust verdwenen, behalve te Wooi.
Zeer weinig copal is in de Schouten eilanden zogenaamd fossiel (boea), dat wil zeggen opgegraven
uit de grond rondom de bomen; de meeste is tapdamar.
De uitvoer van de Schouten eilanden ging ook naar Nederland.
Andere bekende copalgebieden dan de hierboven genoemde twee Schouten eilanden waren in 1952
in volgorde van belangrijkheid, beoordeeld naar de hoeveelheid per afscheephaven: Sorong, dat in export
met Japen en Bosnik ongeveer gelijk stond; Sarmi en Fakfak leverden analoge, maar veel kleinere
hoeveelheden. De resident Van Eechoud deelde in zijn Economische nota van 3/49 1 het volgende mede:
„Bij een intensieve en goed geleide exploitatie kan uit de bereikbare arealen 3 a 4000 ton copal per
jaar getapt worden, hebbende momenteel een waarde van ca 4 000 000,— gulden. Mij persoonlijk zijn
echter nog zeer grote arealen bekend, die thans onbereikbaar zijn, doch bij ontsluiting van het land voor
exploitatie in aanmerking komen. Refererende naar de bekende arealen kan een schatting van een
toekomstige productie van 10 000 ton niet hoog genoemd worden."
Tot de thans weinig ontgonnen gebieden behoren ook die der vroegere Tor-concessies by Sarmi.
In veel afgelegen gebieden zonder bestuur zal eerst dan copal kunnen worden opgekocht, als de bevolking
winkels krijgt, waar ze de koopsom besteden kan en er voldoende schepen zijn voor de afvoer
naar de naastbijzijnde K.P.M.-haven.
Van Eechoud's exploraties hadden als resultaat de ontdekking van grote copal-arealen ten Noorden
van de grote Meervlakte, zich voortzettend tot het Zuiden van de Geelvinkbaai.
Hieronder volgen nog enige verdere opgaven van Van Eechoud omtrent vindplaatsen in dit gebied.
De Wanggar-concessies zijn slechts weinig tot ontwikkeling gebracht, in de Weinami-concessie is nog
nimmer getapt. Zijn persoonlijke waarnemingen brachten zeer grote arealen aan het licht tussen de
Waroppen en de Rouffaerrivier, voorts aan de Mamberamo tussen Marineversnellingen en Edivallen, aan
de Boven-Apauer en ten Zuiden van Goeay. Daartussenin liggen de reeds bekende Tor-concessies en de
Biri-arealen, terwijl op deze reeks in het Westen aansluiten de Weinami- en Wanggararealen, zodat de
conclusie gewettigd is dat copalcomplexen voorkomen in een aaneensluitende strook van 700 km lengte,
lopend langs de Noordrand van de grote Meervlakte en zich voortzettend tot het Zuiden van de
Geelvinkbaai. Tot zover Van Eechoud.
Ook Mimika op de zuidkust levert copal.
Bij onder bestuur brengen van een bevolking verschijnen echter ook de
ondernemers, die arbeiders werven. Het werken, b.v. voor de petroleumbedrijven,
zal de mensen, die zich juist voor het Westerse zijn gaan interesseren, wellicht
meer boeien dan de copaltap. De bovengenoemde potentiële producties zullen dus
in de practijk denkelijk moeilijk gehaald worden, tenzij men de werving stopzet.
Ook zou de wereldvraag naar copal wat moeten toenemen, wat in het algemeen
ten koste der kunstharsen zal gaan.
Sortering en qualiteiten van copal op Nieuw Guinea. De meest uitgevoerde qualiteit
was vroeger "Papua soft unassorted". Toen was er echter sortering te Makassar.
1 Lit. 9.