Untitled - Papuaerfgoed.org

HANDEL 537
COPRA 1
Inleiding. Na de petroleum zijn de copra en de gom copal incl. damar de exportartikelen
met de grootste waarde. De copra-productie, m.a.w. de winning van
het kiemwit der noten (3 a 4000 noten = 4 a 5 ton gewicht leveren 1 ton copra), is
niet alleen op N.N.G., maar ook elders in dit deel der wereld, een der oudste bedrijven.
Na 1850, toen de stoomvaart in de Molukken begon 2 , brachten deze schepen ook al spoedig copra
naar Makassar, namelijk vanaf ca 1860. Deze arriveerde toen in de vorm van noten, en te Makassar
werd de olie er, evenals toenmaals in de Pacific, ter plaatse uitgeperst. Sommige Europese landen kochten
in 1860 al copra voor zeepbereiding; door de Factory in 1862 in Nederland aangevoerde copra bleek
echter onverkoopbaar! 3 Het in die tijd zo beroemde handelshuis van Van Renesse van Duyvenbode
te Ternate (later, in 1892, omgezet in Nieuw Guinea Handelmaatschappij N.V.), maakte plannen om
op de Mapia-eilanden olie te gaan persen, die echter niet doorgingen. Van Nieuw Guinea haalde dit huis
toenmaals vooral tripang, schelpen, massooibast, copal en muskaatnoot.
Eerst vanaf 1900 begon de wereldmarkt meer copra voor margarine-bereiding te vragen 3 en plantte
de Crediet- en Handelsvereniging Banda in de Molukken ook eigen klapper aan, later door andere
Europese ondernemers gevolgd. Op zorgvuldige bereiding der copra werd in die dagen nog niet gelet.
Vóór de oorlog ontving het N. G.-bestuur veel copra als belasting in natura en was er zodoende ook enige
invloed op de kwaliteit. Na de oorlog is dit soort belasting verdwenen. A.N.G. had ze nooit, doch op de
Gilbert- en Ellis-eilanden levert men belasting-copra in tot op de huidige dag.
In 1952 had de copra van N.N.G. meer waarde dan alle andere bevolkingsproducten
samen (resp. f 1,1 millioen en f 1,06 millioen); in 1953 waren de cijfers
f 1,8 millioen en ruim f 1,8 millioen; in 1951 was de coprawaarde 5/8 van het
totaal. De toestand lijkt op die in de Philippijnen, waar in 1951 55½ % van de
uitvoer uit copra of veredelingsproducten daarvan bestond. Men kan in beide gegevallen
enigszins van een monocultuur spreken, waarvan het land te veel af
hankelijk is. Al deze N.N.G.-copra ging naar Nederlandse fabrieken.
Zoals steeds gaat ook de copra-handel over veel schijven, niet alleen in de
productiegebieden, doch ook in Nederland. Zolang de import van oliën, vetten en
oliehoudende grondstoffen, nog centraal door de Overheid geschiedde, verkocht
de Nederlandse importeur via een makelaar aan de N.O.G.A. (Nederlandse Olie-
Grondstoffen Associatie) welke kocht voor rekening van het V.I.B. (Voedselvoorziening
Import Bureau), dat de copra weer aan de oliefabrieken, enz. leverde. 4
Export uit N.N.G. naar Australië ligt op het eerste gezicht voor de hand,
omdat dit Europees geïndustrialiseerde consumptieland veel dichterbij ligt, en
A.N.G. niet geheel voorziet 5 in de behoefte van de fabrieken, die zeep, margarine
e.d. vervaardigen. De vracht A.N.G.—Sydney was een tijd geleden ca £A 10/5/0,
d.i. f 87,12 per ton. De vracht van N.N.G. naar Australië is echter, ondanks de
1
Lit. 5, 6, 4, 12, 9, 10, 15, 16, 26, 27, 19, 20, 26, 30, 33, 32, 36, 40, 46, 47, 41 en 4a. Zie ook hoofdstuk
Landbouw in dit boekwerk, en voorts tabellen XIII t/m XIIIc in afd. III in dit hoofdstuk.
2
Lit. 5.
3
Lit. Reyne 13 b. Zie voor op copra als grondstof gebaseerde industrie het hoofdstuk „Industrie"
in dit werk.
4
In Augustus zal de centrale inkoop van oliezaden door de Regering dit jaar eindigen, nadat de handel
op 9/5/'54 vrijgegeven werd.
5
Ceylon levert ook copra aan Australië,