LOZAN'DAN GÜNÜMÜZE BATI TRAKYA'DA AZINLIK EĞİTİMİ ...

yollarını da göstermiş olacak. Böylece, “düzelmez” yargısını kolayca pat diye ilan
edemeyecektir.
Niye iyi “olmayan okuldur”, bunu açıklamıyor. Felsefe, ideoloji, yapı ve işleyiş biçimi
olarak mı böyledir? Besbelli onu demek istiyor. Ve hükmü yapıştırıyor: “Ne denli düzelse de,
iyi okul olamayacaktır.” Besbelli felsefesi, ideolojisi, yönelimi vs bozuk olduğundan.
Katılmıyoruz. Frangudaki daha açık ve ayrıntılı olsaydı, diyalogu kolaylaştırmış olacaktı.
Şimdi ister istemez kendi kendimize bazı şeyleri varsayıp yanıtlamak zorunda kalıyoruz.
Azınlık okulunun onu “iyi okul” olmaktan çıkaran kusur ve eksiklikleri sayılmış olsa,
bunlardan hiçbirinin düzelmez şeyler olmadığının da ortaya çıkacağına inanıyoruz..
Baştan alalım. Azınlık okulunda derslerin yarısının Türkçe yarısının da Yunanca
okutulması, onu kötü okul yapan bir özellik olarak ileri sürülemez. Derslerinin yarısı,
yarısından çoğu bir başka yabancı dilde yapılan onlarca, yüzlerce okul vardır bu ülkede, bu
yüzden onlara kimse kötü okul demeye akıl etmemektedir. Tersine bu okulların tümü bu (ve
başka) özellikleri yüzünden seçkin okullar olarak muamele görmektedir ve çok revaçtadır.
“Gerilerde kalmış başka devrin okulu” olması konusuna gelince; doğrudur. Yukarıda da
işaret ettiğimiz gibi, azınlık okulu, Lozan’da ve daha sonraki ikili anlaşmalarda ve 1960’lara
dek çıkmış mevzuatta tanımlandığı ve düzenlendiği biçimiyle, Osmanlı özgürlükçü geleneği
örneğiyle oluşturulmuştur. Özgürlükçü gelenek derken, ait olduğu cemaata, azınlık
cemaatlarına, kendi kendini yönetme imtiyazı dahilinde, okulunu da kurma ve yönetme hakkı
tanımış olmasını kastediyoruz. Devletin keyfî ve otarşik müdahalelerinden korumak için. İşte
bu gelenek, böyle şeylere tahammül edemeyen ulus-devlete bile bunu kabul ettirebilmiştir.
Gerilerde kalmış devre ait olarak nitelendirmek, ulus-devlet mantığı açısından doğru olabilir,
ama bu tez azınlık okulunun gerçekte gerici ve çağdışı olduğunu göstermez. Tersine, hiç
olmazsa ilköğretimin, devletin yetkisinden çıkarılıp ta yerel cemaatlara veya yerel yönetime
devredilmesi konusu bugün Yunanistan’da bile gündeme gelmişken, böyle bir niteliğe 80 yıl
önce ilk kurulurken sahip olan azınlık okulu bu açıdan öncü ve ilerici bir okul bile sayılabilir.
Azınlık okulu, onlarca neden yüzünden çoktandır “iyi olmayan” bir okuldur. Bu
yargıya varmak için, bugün iyi işlemediğini, öğretmediğini, başarısızlığını göstermek yetmez.
Burada sorulması gereken soru, azınlık okulunun niye kötü okul olduğu sorusu değildir, sonra
159