LOZAN'DAN GÜNÜMÜZE BATI TRAKYA'DA AZINLIK EĞİTİMİ ...

Öbür taraftan, toplumsal ve kültürel kalkınmada katkısı olabilecek her türlü kurum ve
kuruluştan yoksun bulunan Batı Trakya Müslüman – Türk azınlığı, aydın ve herhangi bir
meslekte uzmanlaşmış insanları ise bir elin beş parmağında bile sayılamayacak kadar az olan
bu toplumun, 1923 yılında fiilen Yunanistan yönetimine geçtiği sıralarda evlenme, boşanma,
miras ve benzeri gibi kişisel hukuki halleri ve dinsel sorunlarıyla ilgilenen birer müftüleriyle
şehirlerdeki eğitim ve öğretim işlerini düzenleyen birer de Vakıf Komisyonları
bulunmaktaydı.
Azınlık insanının % 80’ninin yaşadığı 330 kadar köyde ise, cami ve vakıf mülkleriyle
eğitim –öğretim işleri, Müftülüklerce atanmış birer mütevelli tarafından yürütülmekteydi.
1949 yılına kadar, her defasında, Genel Valilerce zamana ve siyasal koşullara uygun
olarak atanan ya da işten el çektiren bu müftülerle Cemaat ve Vakıf kurullarının çalışma ve
yetkilerini belirleyen herhangi bir yasa veya yönetmelik yoktu. Bunun şer’i hükümler üzerine
karar veren müftüler, kimi hallerde Birinci Cihan Savaşı içinde Osmanlı Meclis-i
Mebusanı’nca kabul edilmiş Hukuk-u Aile Kararnamesinin ilgili hükümlerini uygular, kimi
hallerde ise Azınlığımızın bugünkü statüsüyle pek de ilişkisi bulunmayan 1920 yılında kabul
edilmiş 2345 sayılı bir yasanın hükümlerine uygun olarak karar vermekteydiler. 142
1920-30 yılları arasında kurulmuş sadece bir özel okul vardır, onun da sekiz öğrencisi
vardı ve çok kısa süre açık kalmıştı. 143
“Bu 1920 - 1930 yılları arasında "TÜRKÇE" eğitim ve öğrenimi azınlık
ailesi için çok esef verici olaylarla doludur.
Çünkü, Yunan - Türk savaşının malum neticesinden sonra Batı Trakya'ya
Yunan ordusu ile beraber gelen "MÜLTECİLER" dediğimiz bir grup insan,
Batı Trakya Türkleri'nin müesseseleri olan vakıf idarelerini, okullarını ve
müftülüklerini devletin desteği ile istila etmişlerdir.
142 Galip, Batı Trakya’dan…, s. 211
143 İbrahim Kelağa Ahmet, “Yunanistan’da ( Batı Trakya’da) Azınlık Eğitim Sistemi İçinde İki dilli ( Türkçe –
Yunanca) Azınlık İlkokulları” , Türk Dünyası İncelemeleri, , Cilt: VI , Sayı: 1, Yaz 2006, İzmir, Ege Üniversitesi
Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, , s.101
60