LOZAN'DAN GÜNÜMÜZE BATI TRAKYA'DA AZINLIK EĞİTİMİ ...

Feridun Cemal Erkin ile E. Averoff arasında iki memleketteki Türk ve Yunan azınlıkların
malları, okulları, vakıf malları çok ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir. Türkiye ile Yunanistan
arasındaki husumeti azaltıcı öneriler görüşülmüştür. Her iki tarafın ilişkilerdeki pürüzleri
gidermek için içten bir çaba gösterdikleri görülmektedir. Makul istekler hemen kabul
edilmiştir. Her iki taraf Kıbrıs uyuşmazlığının çözümlenmesinden yana rahatlamış görüntü
vermişlerdir.
Türk heyetinin dile getirdiği, örneğin Menteşe adasında (Oniki Ada) 500 Türk
vatandaşının haymatlos durumuna düşürülmesi, Türk azınlığı okullarına Türk adının
verilmesi, Batı Trakyalı öğrencilerin askerliklerinin tecili, Menteşe (Oniki Ada) Adalarında
Türk vatandaşlarının istimlak edilen arazilerinin bazıları, Rodos’ta vakıf, cami, medrese gibi
binaların tamiri konularında olumlu yanıtlar alınmıştır”. 188
“1960'lı yıllarda öğretmen okulu mezunu formasyonlu öğretmenlerimiz
göreve başlayınca uzun yıllar özlenen düzeye getirilme çabaları netice
vermişti. Genç, dinamik, çocuk psikolojisinden haberdar, metot, program bilen
çocuğu çok iyi tanıyan, eğitimin ne olduğunu bilen uzman öğretmenlerle
korunmuştu okullarımız”. 189
1963 yılı sonunda Kıbrıs’ta başlayan olaylar, yukarıda kısaca aktardığım güzel
gelişmeleri sona erdirdi. Kıbrıs uyuşmazlığı, Karamanlis’in iktidardan çekilmesi ile Atina’nın
kontrolü dışına çıktı. Sorumsuz Kıbrıs Rum politikacılarının, özellikle Makarios’un
girişimleri ile Kıbrıs uyuşmazlığı, Türk-Yunan dostluğunu zehirledi. Türkiye ve Yunanistan
kamuoylarında düşmanlık prim yapmaya başladı. 190
1963 yılında Kıbrıs’ta Makarios’un anayasal düzeni değiştirmek için başlattığı
saldırılar üzerine çıkan Türk-Yunan anlaşmazlığı karşılıklı azınlıkların olumsuz etkilenmesine
yol açmıştır…1963 yılında Kıbrıs’ta Türklerin katliama uğramaları karşısında Adaya
müdahale edemeyen Türkiye, Yunanistan’ı zor duruma düşürmek için 36. madde uyarınca altı
ay önceden ihbarda bulunduktan sonra sözleşmeyi feshetmiş ve bu Yunan yurttaşlarının
oturma izinlerini bir daha uzatmamıştır (16 Eylül 1964)…8600 Yunan uyruklu Yunanistan’a
188 Bilge, Büyük Düş…, s. 207
189 Halil, “Eğitim Sorunumuz” , 38 Yıllık Öğretmen Sadık Salih ile yapılan Röportaj
190 Bilge, Büyük Düş…, s. 208
80