LOZAN'DAN GÜNÜMÜZE BATI TRAKYA'DA AZINLIK EĞİTİMİ ...

tamamıyla masaya oturmak durumunda kalmıştır. Lozan’da Türkiye kendisini yeni bir devlet
olarak ifade etmeye çalıştıysa da, devamlı olarak Osmanlı’nın mirasçısı olarak görülmek
istenmiştir. Yeni bir ülkenin doğmak üzere olduğunu kabul etmek, Osmanlı
İmparatorluğundan en son bağımsızlığını kazanan bir devlet olarak bakmak yerine,
Türkiye’ye Osmanlı İmparatorluğu’nun devamı gözüyle bakılmıştır. Böylece Lozan
görüşmeleri için taraflar masa başında buluştuklarında da yine Türkiye’nin önüne eski
imparatorluğun tasfiye davalarını getirmişlerdir. 50
Lozan Antlaşması, bağımsızlık hareketini tamamlamış olan genç Türkiye
Cumhuriyeti’nin uluslararası ortamda tanınmasını ifade etmektedir. 51
Lozan konusunda yapılan tartışmalardan biri de Lozan’ın okunması noktasında ortaya
çıkmaktadır. Bu tartışma genellikle antlaşmanın 37-45. maddeleri için geçerlidir. Bu
maddelerde azınlık hakları düzenlenmiştir ve uygulama gayrimüslimlere haklar tanımıştır.
Üstelik bu istek Türk tarafından gelmiştir. Gayrimüslim derken hangi cemaatlerin anlaşılacağı
konusu hala devam etmektedir. Baskın Oran, gayrimüslim azınlıklarla sadece Rum, Ermeni
ve Musevi cemaatlerinin anlaşıldığını, oysa Lozan Antlaşması’nda ismiyle anılan bir azınlık
cemaati olmadığını ve ayrıca Türkiye’de Süryaniler, Keldaniler gibi diğer gayrimüslim
azınlıkların bu haklardan yararlandırılmadığını söylemektedir. 52
“…birçok yerde ve kişi tarafından ifade edildiğinin aksine; Lausanne’da
azınlık tanımı, dönemin diğer azınlık koruma antlaşmalarındaki “soy” ve “
dil” ölçütlerini bertaraf ederek yalnızca “din” ölçütünü almış değildir.
Lausanne’da din ölçütü de reddedilmiş, yalnızca “gayrimüslim” ölçütü kabul
edilmiştir. “Din azınlıkları” kabul edilmiş olsaydı…Aleviler de azınlık olacak
ve uluslararası garanti kapsamına gireceklerdi”. 53
Lozan Antlaşması’nda, Yunanistan’daki “ Müslüman” veya Türkiye’deki “Müslüman
olmayan” azınlıklardan bahsedilişi, münhasıran Türk delegasyonunun ısrarı sonucudur.
Yunan Delegesi M. Venizelos’un, 19 Aralık 1922 tarihli oturumda bu kısıtlamaya karşı
çıktığı, asıl güvence altına alınması gereken hususun, bir ulusal topluluktan olma hakkı
50
Ürer, Azınlıklar ve…, s. 197
51
a.g.e
52
Oran, Küreselleşme ve…, ss.155 - 156
53 a.g.e., s. 154
26