LOZAN'DAN GÜNÜMÜZE BATI TRAKYA'DA AZINLIK EĞİTİMİ ...

Yunanlılar kendilerini Türklerle aralarında daimi bir hayat sahası mücadelesi olduğu fikrine
kaptırmış ve açık veya kapalı bu mücadelenin içine girmişlerdir.
Hayat sahası fikrinden başka Yunanlıları tahrik eden ikinci bir unsur da asırlarca
Osmanlı işgali altında kalmanın verdiği efendiye karşı duyulan kindir. Bu kin de tamamıyla
haksızdır. Çünkü Osmanlı hiçbir zaman gaddar bir efendi olamamış, kelimenin tam manasıyla
efendi bir efendi, çelebi bir efendi olmuştur…Fakat buna karşılık Türkün gördüğü sadece
düşmanlık olmuştur”. 58
Hükümet, Lozan’a gidecek olan delege kuruluna yola çıkmadan önce bakanlar kurulu
kararıyla 14 maddelik bir talimatlar listesi vermiştir. Bu talimatların 9. maddesi azınlıklar
konusuna değinmekte ve azınlıklar konusunda esas mübadeledir denmektedir. 59
Lozan Antlaşması’nda yer alan “ Ekalliyetlerin Korunması” veya “Azınlıkların
Korunması” başlığı altındaki III.Bölüm’ü oluşturan 37-44.maddelerin görüşülmesi
aşamasında, alt komisyonu başlangıçta en çok uğraştıran konu, azınlıklar kavramının
tanımlanması olmuştur. Bu tartışmalar, antlaşmanın bu bölümü ile ilgili uygulamaları ve
yükümlülükleri doğrudan etkileyecek çapta olduğu için, yer alan maddeler kadar
önemlidir. 60
Bu noktada devreye konumuz olan Batı Trakya Müslüman – Türk Azınlığı
girmektedir. Batı Trakya’nın durumu tamamen başkadır. Lozan’da ahali mübadelesi konusu
düşünülürken, Batı Trakya’nın ne olacağı karara bağlanmış değildi. Türkiye, bu bölgede,
Misak-ı Milli’de öngörüldüğü şekilde bir plebisit yapılmasını istemekteydi. İngilizler buna
şiddetle karşı çıkmakta ve Lord Curzon, 25 Kasım 1923 günü açıkça “Böyle bir plebisit
Türklerin bölgede çoğunlukta olduklarını gösterebilecektir…ileride buraların yeniden
alabilmesi için Türkiye’ye bir şans tanınması sağlanmış olabilecektir. Müttefikler, Türkiye’ye
böyle bir hak tanıma eğiliminde değildirler” demekteydi. 61
58 Muharrem Ergin, Türkiye’nin Bugünkü Meseleleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Seri:1 Sayı:
A.9, İlaveli, 4. Baskı, 1988, s. 65
59 Ürer, Azınlıklar…, s. 220
60 Kaptan, Lozan…, s. 45
61 Gürün, Bükreş – Paris…, s. 202
28