Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Srednjeazijska kultura pa i književnost,<br />
bila je obilježena stepskom<br />
klimom koja baš i nije<br />
„naklonjena“ čovjeku. Visoke planine,<br />
doline i široke stepe, hladne<br />
zime i vrela ljeta, nametali su nomadski<br />
način života predislamskim<br />
turskim plemenima, koja su<br />
bila u stalnom pokretu ka izvorima<br />
hrane i u potrazi <strong>za</strong> mirnijom,<br />
povoljnijom klimom.<br />
Kod turskih plemena je još tada<br />
vladao visoki moral. Bili su dobri<br />
radnici, pametni i jako izdržljivi.<br />
Bavili su se najviše zemljoradnjom,<br />
koja je <strong>za</strong>htijevala organizovaniji<br />
način života. Dobijene<br />
proizvode su sami trošili i stoku<br />
hranili, tako da su imali vid privrede<br />
koji je u mnogome <strong>za</strong>dovoljavao<br />
njihove potrebe.<br />
Tačan broj država koje su<br />
Turci osnovali nije poznat. Neke<br />
su bile velike imperije, a neke<br />
male države.<br />
Za ta plemena vezuje se kult<br />
konja. Konj je bio ne<strong>za</strong>mjenjivi pratilac<br />
i sredstvo koje je omogućavalo<br />
srednjeazijskim Turcima da<br />
budu u stalnom pokretu i da<br />
osvajaju mnoge teritorije.<br />
Smatra se da je turska civili<strong>za</strong>cija<br />
starija od helenske,<br />
pa je motiv kentaura, antičkog<br />
mitskog stvorenja,<br />
pola čovjeka - pola<br />
konja, nastao<br />
100 Januar - Decembar 2009.<br />
kod Helena kada su ugledali azijskog<br />
čovjeka na konju, jer je izgledalo<br />
kao da su konj i čovjek srasli,<br />
da su jedinstvena cjelina.<br />
Neke jače i veće plemenske <strong>za</strong>jednice<br />
ostavile su i<strong>za</strong> sebe djela<br />
koja su svjedočanstvo njihovog<br />
postojanja. Epovi su prva pisana<br />
djela predsilamske književnosti,<br />
pa su i glavni izvori iz kojih se<br />
može doći do saznanja o događajima,<br />
načinu života, običajima i<br />
mnogo čemu karakterističnom <strong>za</strong><br />
taj narod.<br />
Saka Turci živjeli su od 7. do 2.<br />
vijeka prije nove ere. Poistovećuju<br />
ih sa Skitima. Neki historičari tvrde<br />
da je to narod koji se u Evropi pojavljuje<br />
pod imenom Skiti, a u Aziji<br />
pod imenom Saka ili Šu Turci.<br />
Od njih imamo ostatke dva<br />
Historičari turske književnosti smatraju da je Oguz<br />
Kan historijska ličnost, hunski Motun, vođa, osnivač<br />
Hunske države.<br />
epa: Alp Er Tunga i Šu ep, koji su<br />
ujedno i jedina svjedočanstva toga<br />
vremena.<br />
Alp Er Tunga je ep koji je nastao<br />
po legendi o tursko - iranskim<br />
ratovima prije nove ere. U poznatom<br />
epu Šahnama, persijskog pjesnika<br />
Firdusija, preslikana je<br />
kompletna tema i događaji<br />
iz Alp Er Tunga epa.<br />
Alp Er Tunga, glavni lik<br />
istoimenog epa, u Šahnami<br />
se pojavljuje u liku Afrasijaba,<br />
velikog, pametnog<br />
i neustrašivog<br />
ratnika. Šahnama<br />
opisuje kako se<br />
iranski vladar Nevzer,<br />
kada je osjetio<br />
da se velika<br />
vojska približava<br />
Iranu,<br />
sjetio<br />
ri-<br />
ječi svoga oca: „iz države Turske i<br />
Kine doći će ogromna i jaka vojska<br />
koja će donijeti veliku nesreću...“<br />
Alp Er Tunga je živio u 7. vijeku<br />
prije nove ere. U epu je nazvan Imperator<br />
svijeta. Osvajajući dio po<br />
dio Azije, napravio je veliku azijsku<br />
imperiju.<br />
Ep Alp Er Tunga je vremenom<br />
nestao. Ostao je da živi samo u narodu.<br />
Kašgarli Mahmud je u svom<br />
djelu Divani Lugati't Turk <strong>za</strong>pisao<br />
dijelove epa Alp Er Tunga,<br />
jednu tužbalicu, kraj epa, koja se i<br />
u 11. vijeku pjevala i kazivala<br />
među istočnim Turcima.<br />
Šu ep je legenda koja opisuje junaka<br />
po imenu Šu, koji je živio u 4.<br />
vijeku prije nove ere. Smatra se da<br />
je bio vladar Saka plemena. Po<br />
ovoj legendi Aleksandar Makedonski<br />
je bio pobjeđen od Saka Turaka<br />
pod vođstvom Šua koji je<br />
vodio osvajačke ratove na prostoru<br />
Azije.<br />
Od ovog epa nisu ostali čak ni<br />
dijelovi. Međutim u Kašgarlijevom<br />
djelu Divani Lugati't Turk nalaze<br />
se podaci o epu i vremenu njegovog<br />
nastanka.<br />
Huni su na historijskoj sceni<br />
po znati po tri imperije: Azijska,<br />
Evropska i Srednjeistočna hunska<br />
imperija.<br />
Prva od ovih država, Država<br />
azijskih Huna, trajala je u periodu<br />
od 3. vijeka prije nove ere do 2. vijeka<br />
naše ere. Bila je najveća i najstarija<br />
hunska imperija.<br />
Najviše saznanja o ovom narodu<br />
pronađeno je u kineskim izvorima.<br />
Kinezi su ih nazivali<br />
„Sjeverni Varvari“, ili „Hiungnu“.<br />
Živjeli su na predjelima Altajskih<br />
dolina do granice sa Kinom,<br />
gdje je i pronađen bogat arheološki<br />
materijal koji svjedoči o jednoj visokoj<br />
civili<strong>za</strong>ciji.<br />
Mo-tun Mete je osnivač Hunske<br />
države koji je pod jednu <strong>za</strong>stavu<br />
okupio i sva srednjeazijska<br />
plemena koja nisu pripadala turskom<br />
narodu. Hunskom imperijom<br />
je vladao u periodu od 209. do
Change language