Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Donjoj Vapi, Latinskom groblju u Fijulju,<br />
Biocu, Donjem Gonju, Trijebinama,<br />
Caričini i Grgajama. (Minić,<br />
Vukadin, 1982)<br />
Kobiljka<br />
HUMKE<br />
Kobiljka je lokalitet koji se nalazi<br />
15km južno od Sjenice, sa lijeve<br />
strane puta Raždaginja-Buđevo. Tu<br />
se nalazi 30-tak humki prečnika od 4<br />
do 10m, i visine od 0,5 do 1,5m. Konstatovano<br />
je veliko prisustvo keramike,<br />
posebno u humkama I-IV, koja<br />
je rađena na vitlu, <strong>za</strong>tim brus u<br />
humki V, u humci VI pronađene su<br />
kosti životinja (ovca i ko<strong>za</strong>). Do sada<br />
je istraženo 6 humki koje su hronološki<br />
opredijeljene u period od IX do XI<br />
vijeka. (Premović-Aleksić, 1997, 1998)<br />
Vlaški grob, Krajište,<br />
Mravin Polje<br />
Zapadno od Kobiljke je lokalitet<br />
Vlaški grob, gdje moguće postoji trocifren<br />
broj humki, prečnika 4-6m visine<br />
do 0,5m. Na ovom lokalitetu<br />
konstatovan je vrlo mali broj nala<strong>za</strong>.<br />
Sa druge strane na lokalitetu Krajište<br />
koje se nalazi 3km južno od Sjenice,<br />
iznad Vrela, u humkama kojih ima<br />
oko 40 nađeno je dosta keramike.<br />
Oko 30 humki nalazi se na lokalitetu<br />
Mravin Polje, 6km sjeveroistočno od<br />
Sjenice u Vapi. Humke imaju prečnik<br />
6-8m i visine su do 0,5m. (Premović-Aleksić,<br />
2002)<br />
SREDNJOVJEKOVNE<br />
CRKVE<br />
Srednjovjekovne crkve na teritoriji<br />
Sjenice najčešće se nalaze u kompleksu<br />
nekih nekropola. Malo je<br />
ostataka koji nam mogu govoriti o<br />
njihovom prisustvu. Njih ima oko 43<br />
do sada evidentiranih, no taj broj najvjerovatnije<br />
nije konačan, jer ovaj<br />
broj uključuje i srednjovjekovne građevine<br />
i one iz kasnijih perioda.<br />
Treba izdvojiti pojedine koje su posebne,<br />
dok je najveći dio skoro potpuno<br />
neistražen. Veliki broj ovakvih<br />
lokaliteta ima isti naziv-Crkvina.<br />
44 Januar - Decembar 2009.<br />
Crkva Sv. Arhangela u Kumanici<br />
je jedna od prvih istraživanih sa<br />
ovih prostora. Istraživanja sprovedena<br />
1971. godine. (Đorđević, 1985)<br />
Iako administrativno pripada Sjenici,<br />
ova crkva se nalazi u sklopu jedne<br />
druge cjeline. Naime, ona je mnogo<br />
bliža Bijelom Polju nego Sjenici, i u<br />
sklopu je polimskih objekata, a ne<br />
sjeničko-pešterskih. Originalna<br />
crkva koja se nalazila na ovoj teritoriji<br />
potiče iz XIII vijeka. (ibid) Ovdje<br />
se, međutim, na njenim temeljima<br />
podigla potpuno nova crkva koja je<br />
ukrovljena 2000. godine. (Premović-<br />
Aleksić, 2001)<br />
Crkve iz kasnog<br />
srednjeg vijeka<br />
Đinića groblje je lokalitet koji se<br />
nalazi u Divljoj Rijeci 15 km sjeverno<br />
od Sjenice. Ostaci pokazuju da je to<br />
bila jednobrodna crkva sa dubokom<br />
polukružnom apsidom, unutrašnjih<br />
dimenzija 10,7×4,5m. Sazidana je od<br />
kamena i ve<strong>za</strong>na malterom. Oko<br />
crkve nalazi se nekropola.<br />
Crkvina u Gonju predstvlja ostatke<br />
crkve dimenzija 8,75×4,2m, koja<br />
se mogla vidjeti u konfiguraciji terena.<br />
Oko crkve nalazila se omanja<br />
nekropola. Izgradnjom puta lokalitet<br />
je oštećen.<br />
Crkvina u Sugubinu je lokalitet<br />
na kom se nalazi crkva pravougaonog<br />
oblika, djelimično ukopana u<br />
zemlju, sa polukružnom apsidom na<br />
istoku i pripratom na <strong>za</strong>padu. Sagrađena<br />
je od lomljenog i pretesanog<br />
kamena koji je ve<strong>za</strong>n malterom. U<br />
šutu u unutrašnjosti crkve nalaze se<br />
sitni dijelovi fresko-bojenog maltera.<br />
I oko ove crkve se nalazi nekropola.<br />
Postoji još veliki broja lokaliteta<br />
na kojima se nalaze ostaci crkava iz<br />
kasnog srednjeg vijeka, kao što su:<br />
Savremeno groblje u Dujkama, Crkvina<br />
u Trijebinama, Goševu, Donjoj<br />
Vapi. (Minić, Vukadin, 1982)<br />
GRADINE I NASELJA<br />
Gradine predstavljaju najvažnije<br />
lokalitete sa ovog područja, svojom<br />
kompleksnošću i pretpostavljenim<br />
značajem u trenucima kada su funkcionisale<br />
kao takve. Treba izdvojiti<br />
dvije gradine, i to Veliku gradinu u<br />
selu Vrsenice, i Gradinu u Gracu.<br />
Velika gradina u Vrsenicama<br />
Na susretu atara sela Krće i Vrsenice<br />
niz put, 10km jugoistočno od<br />
Sjenice nalazi se kasnoantički i ranosrednjovjekovni<br />
lokalitet Velika gradina.<br />
Prva preliminarna istraživanja<br />
rađena su u periodu od 1988 -1991.<br />
godine. Pripremna iskopavanja su<br />
rađena 1994. godine, da bi prva<br />
obuhvatna arheološka iskopavanja<br />
počela 1995. godine i trajala do danas.<br />
Istraživanja <strong>za</strong>jednički sprovode Arheološki<br />
institut iz Beograda i Muzej<br />
˝Ras˝ iz Novog Pa<strong>za</strong>ra, pod rukovodstvom<br />
Dragice Premović-Aleksić<br />
i Marka Popovića. (Popović, 1996)<br />
Lokalitet se nalazi na uzvišici,<br />
utvrđen je sa južne, istočne i <strong>za</strong>padne<br />
strane. To su pristupačne strane gradine,<br />
<strong>za</strong> razliku od sjeverne koja se<br />
oslanja na liticu. Glavna kula sa kapijom<br />
se nalazi na južnoj strani. Primjetno<br />
je da je istočna strana naj pri -<br />
stupačnija te je sa te strane još jedna<br />
bedemska trasa, i čak treća trasa poznijeg<br />
bedema zidanog u suhozidu.<br />
Iskopavanjem unutrašnje strane<br />
bedema došlo se do saznanja da se<br />
radi o tri kulturna horizonta, mo žda<br />
sukcesivno naseljavana. Postoje dvije<br />
pretpostavke o starosti najstarijeg kulturnog<br />
horizonta na Velikoj gradini.<br />
Došavši do zdravice u pronađenom<br />
materijalu na šao se novac cara Konstantina,<br />
na osnovu koga je i vršeno<br />
datovanje u IV vijek, do prve decenije<br />
V vijeka. (Popović, Premović-Aleksić,<br />
1996). Posljednja istraživanja hronološki<br />
određuju ovaj lokalitet u III<br />
vijek. Za period prije građenja bedema<br />
vezuju se peći <strong>za</strong> kreč, od kojih<br />
je jedna istražena skoro kružnog<br />
oblika dimenzija 3,4×3,6m visine<br />
1,5m. Nije se došlo do dna peći. Pronađena<br />
je kasnoantička građevina<br />
trapezoidne osnove, čije su dimenzije<br />
<strong>13</strong>,5×11×10,2m. Objekat je orijentisan<br />
u pravci sjever-jug, i podijeljen je na<br />
dvije pro storije: veća na sjevernoj<br />
strani i manja na jugu. Datiran je u IV
Change language