Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
je u ovoj formi i u sklopu čitavog<br />
rada govoriti o njoj.<br />
Pored tvrđave veoma su značajne<br />
i dvije kršle, jedna koja i danas postoji<br />
a uzurpirana je, i jedna čiji se tragovi<br />
nalaze na putu <strong>za</strong> Haljinoviće.<br />
U samom gradu prilikom građevinskih<br />
radova u gradskom parku pronađeni<br />
su ostaci turskog <strong>za</strong>tvora, u<br />
čijoj se neposrednoj blizini nalazio<br />
hamam iz XVII vijeka i tzv. ˝kapali<br />
ćuprija˝. Od sakralnih spomenika<br />
treba spomenuti nekoliko džamija<br />
koje su se nalazile u gradu, i najmanje<br />
tri nekropole iz ovog perioda u<br />
kojima je sahranjivanje vršeno do II<br />
svjetskog rata, a koje su velikim dijelom<br />
devastirane. Ove nekropole<br />
predstavljaju pravi biser i značajan<br />
trag bošnjačkog postojanja na ovom<br />
prostoru.<br />
Sigurno je da iz osmanskog perioda<br />
postoji još arheoloških lokaliteta<br />
na teritoriji sjeničke opštine, ali rekognosciranja<br />
u tom pravcu nisu vršena.<br />
Problem definisanja arheologije<br />
osmanlijskog perioda<br />
Prolazeći kroz članke, izvještaje,<br />
radove o arheološkim lokalitetima<br />
na teritoriji sjeničke opštine, stiče se<br />
utisak da jednog veoma dugog perioda<br />
uopšte nije ni bilo, da osmanska<br />
vladavina nije ostavila nikakav<br />
trag. Arheologija u Srbiji ima problem<br />
sa osmanskim peruodom u cjelini.<br />
On se prosto <strong>za</strong>nemaruje i<br />
smatra se nebitnim <strong>za</strong> nauku kakva<br />
je arheologija. Taj period se nigdje u<br />
Srbiji ne izučava institucionalno i<br />
planski, čak se smatra šarlatanskim<br />
bavljenje tim periodom, dok se <strong>za</strong><br />
gornju hronološku granicu arheološkog<br />
polja interesovanja uzima<br />
upravo dola<strong>za</strong>k Osmanlija na Balkan.<br />
Dugo se krajnje zlonamjerno, a<br />
posve nenaučno i neutemeljeno,<br />
smatralo kako je utjecaj ove velike<br />
svjetske civili<strong>za</strong>cije na kulturu u Srbiji,<br />
pogotovu na materijalnu kulturu<br />
mogao evidentirati kao<br />
minimalan. Doduše, u Novom Pa<strong>za</strong>ru<br />
situacija je mnogo bolja i <strong>za</strong>ista<br />
su vršena istraživanja na lokalitetima<br />
iz ovog perioda.<br />
46 Januar - Decembar 2009.<br />
„Šаrolika reka istočnjačkog života<br />
koja je tekla carigradskim drumom i, donekle,<br />
ostalim važnijim putevima kroz<br />
Srbiju, kao da se nije izlivala iz svog korita“<br />
(Zirojević, 2007: 93)<br />
Ovakav pristup i ova te<strong>za</strong> koju<br />
jasno formuliše uvažena Olga Zirojević,<br />
najblaže rečeno je netačna i<br />
krajnje neozbiljna. Moglo bi se <strong>za</strong>klučiti<br />
da je to više želja i zlonamjerno<br />
prećutkivanje i negiranje realnosti,<br />
jer se to kulturno naslijeđe ne osjeća<br />
kao svoje. To je <strong>za</strong> savremenu arheologiju<br />
neprihvatljiv pristup. Produkt<br />
je, reklo bi se, jednog uvreženog mišljenja,<br />
netrpeljivosti prema svemu<br />
što su Osmanlije sa sobom donijele.<br />
To je sistemski problem arheologije<br />
u Srbiji i nepošteno bi bilo reći da je<br />
lokalnog karaktera, iako je simptomatična<br />
činjenica da nikog nije <strong>za</strong>nimalo<br />
da istraži grad koji smo: ˝sami<br />
nakon II svjetskog rata porušili˝. No,<br />
to je jedna nova i reklo bi se mnogo<br />
važnija tema, o čemu će biti pisano<br />
nakon jednog sistematskog rekognosciranja<br />
i pripreme.<br />
Nije neočekivano da se u stanju<br />
opšte socijalne i političke nestabilnosti<br />
i svjetske ekonomske krize pokazuje<br />
ne<strong>za</strong>interesovanost društvene javnosti<br />
<strong>za</strong> ovu oblast i da arheologija ne<br />
predstavlja prioritet. U tom smislu arheološka<br />
istraživanja nemaju punu<br />
podršku. U nekim trenucima osjeća<br />
se ispolitiziranost same nauke, što još<br />
više pogoršava opštu sliku o arheologiji<br />
u tom kraju. Istraživanja sprovođena<br />
do sada, od prvih rađenih<br />
sredinom 50.-tih godina XX vijeka, do<br />
onih koja se rade i danas, poka<strong>za</strong>la su<br />
da na teritoriji sjeničke opštine postoji<br />
interesantno arheološko nasljeđe. Srednjovjekovnih<br />
lokaliteta uistinu ima<br />
najviše, doduše ona su uglavnom ve<strong>za</strong>na<br />
<strong>za</strong> kasni srednji vijek, i vrlo često<br />
se radi i o nalazištima iz kasnijih perioda.<br />
U svakom slučaju, posebno<br />
treba istaći Veliku gradinu u Vrsenicama,<br />
kao najistraženiji i trenutno najinteresantniji<br />
lokalitet sa ovog<br />
područja, koji će daljim istraživanjima<br />
vjerovatno dobiti na značaju. Neka<br />
eventualna buduća istraživanja srednjovjekovnih<br />
lokaliteta na ovom području<br />
morala bi biti neselektivno<br />
vođena sa adekvatnim pristupom<br />
kako problemu, tako i potpunom prezentacijom<br />
laicima.<br />
Bibliografija:<br />
Đorđević, S. 1975. Hamam u<br />
Novom Pa<strong>za</strong>ru, raška baština 1, Kraljevo,<br />
1975, <strong>13</strong>7-144<br />
Đorđević, S. 1985. Zaštita spomenika<br />
kulture u sjeničkom kraju u Zbornik<br />
Sjenice, 1, 59;<br />
Minić, D., Vukadin, O. 1982. Rezultati<br />
arheološkog rekognosciranja okoline<br />
Sjenice u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 6,<br />
separat;<br />
Nedeljković, M. 1999. Nazivi naselja<br />
u okolini Sjenice, u Zbornik Sjenice,<br />
9/10, 85-118;<br />
Popović, D. 1996. Staro groblje u<br />
Vapi u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 20;<br />
Popović, M. , Premović-Aleksić, D.<br />
-1995. Velika gradina u Vrsenicama,<br />
kasnoantičko i ranosrednjevekovno<br />
utvrđenje, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 19,<br />
179-181;<br />
-1996. Velika gradina u Vrsenicama,<br />
kasnoantičko i ranosrednjevekovno<br />
utvrđenje, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 20,<br />
307-309;<br />
-1996. Gradina u Vrsenicama, kasnoantičko<br />
i ranosrednjovekovno utvrđenje<br />
u Starinar, XLII, 306-308;<br />
Premović-Aleksić, D.<br />
-1987. Sondažno ispitivanje lokaliteta<br />
na području opštine Sjenica u 1987.<br />
u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 11, 227;<br />
-1987. Velika gradina u Vrsenicama,<br />
kasnoantičko i ranosrednjevekovno<br />
utvrđenje, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 11,<br />
228-229;<br />
-1994. Nekropola crkve na Radišića<br />
brdu kod Sjenice, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik,<br />
18, <strong>13</strong>-20;<br />
-1994. Velika gradina u Vrsenicama,<br />
kasnoantičko i ranosrednjevekovno<br />
utvrđenje, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 18,<br />
243-244;<br />
-1996. Staro groblje u Vapi, u Novopa<strong>za</strong>rski<br />
zbornik, 20, 33-49;<br />
-1997. Latinsko groblje u Vrsenicama<br />
kod Sjenice, u Novopa<strong>za</strong>rski<br />
zbornik, 21, 27-34;<br />
-1998. Izveštaj o istraživanju humki<br />
na lokalitetu Kobiljke, u Novopa<strong>za</strong>rski<br />
zbornik, 22, 305-306;<br />
-2000. Velika gradina u Vrsenicama,<br />
kasnoantičko i ranosrednjevekovno<br />
utvrđenje, u Novopa<strong>za</strong>rski zbornik, 24;<br />
-2001. Arheološka istraženost opštine<br />
Sjenica, u Zbornik Sjenice, 11, 1-11.<br />
Zirojević, O. 2007. Srbija pod turskom<br />
vlašću (1459-1804), Srpski genealoški<br />
centar, Beograd.
Change language