Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Znanstveni rad dr. Zlatana<br />
Čolakovića, ustrajan<br />
na usmenoj i<br />
usmeno-tradicionalnoj epici<br />
Bošnjaka, te homerskom pitanju<br />
trajao je dvadeset i četiri godine.<br />
Od prvih dana svoga<br />
boravka u M. Parry kolekciji na<br />
Harvardu, gdje je boravio kao<br />
Fulbrightov post-doktorski stipendist<br />
do <strong>za</strong>dnjeg dana svoje<br />
smrti, on se intenzivno bavio<br />
ovim područjem knjizevnosti.<br />
Transkribirao je i editirao preko<br />
80 000 stihova na Harvardu, te<br />
nakon povratka u Zagreb, on je<br />
sakupio i transkribirao izvanrednu<br />
zbirku epike, preko 33 000<br />
stihova, te napravio video kolekciju<br />
posljednjih tradicionalnih<br />
pjevača u selu Rožaje i<br />
okolici, u Crnoj Gori. On ostaje<br />
jedan od najvećih proučavatelja<br />
epike ovog područja. Njegovo<br />
duboko poznavanje Homera,<br />
grčke tragedije, Aristotela, antičke<br />
filozofije, te svjetske epike i<br />
književnosti jest rezultiralo promjenom<br />
Homerskog pitanja.<br />
Zlatan Čolaković je radikalno<br />
promjenio pogled na Homera<br />
i uspješno odredio liniju<br />
između bona fide tradicionalne<br />
epike i post-tradicionalne, te netradicionalne<br />
epike. Znanstvenici<br />
dosada to nisu uspjeli!<br />
Harvardski krug pa tako i<br />
američki znanstvenici, i djelomi-<br />
Mr. Marina Čolaković Rojc<br />
o svom suprugu Zlatanu:<br />
čno evropski homerolozi gledaju<br />
na Homera kao tradicionalnog<br />
oralnog pjesnika, pa čak individualni<br />
pjesnik Homer postaje,<br />
po njihovom mišljenju, «kulturni<br />
heroj»( «cultural hero»).<br />
Homer i Hesiod nisu tradicionalni,<br />
ali jesu usmeni ili proi<strong>za</strong>šli<br />
iz usmene tradicije.<br />
Jednadžba oralno=tradicionalno<br />
jest preuzeta slijepo, sa<br />
strane Parry-Lord teorije i bez<br />
znanstvene<br />
verifikacije, napisao je Zlatan<br />
Čolaković u svom posljednjem<br />
traktatu. Samo veliki<br />
poznavalac tradicije može uočiti<br />
tu distinkciju. Dr. Čolaković<br />
ju je otkrio i definirao (vidi Seminari<br />
Romani: The Singer<br />
above Tales»).<br />
Zašto je ta spoznaja važna?<br />
Za homerološke <strong>studije</strong>, te<br />
humanističke znanosti, ona je<br />
kardinalna. Da li je Homer sam<br />
<strong>za</strong>pisao poeme, da li su epovi<br />
bili diktirani, ili je Homer pjevao<br />
Ilijadu i Odiseju nije fokus Homerskog<br />
pitanja. Novo Homersko<br />
pitanje se bavi problemom<br />
fiksiranosti; što je fiksirano u<br />
pjesmama, gdje je fiksirani sadr<strong>za</strong>j<br />
i što znači «biti fiksiran»; što<br />
je petrificirano, a što je živo i tradicionalno;<br />
koje mitske teme su<br />
izvrnute (netradicionalne), etc.<br />
To je «Homersko pitanje» kojim<br />
se buduća pokoljenja homerologa<br />
trebaju baviti, napisao je dr.<br />
Čolaković. Stupnjevanje od «tradicionalnog»,«post-tradicionalnog»<br />
do «netradicionalnog»<br />
dolazi tokom vremena, ali resultat<br />
nije evolucijski progres, nego<br />
je to izbljeđivanje esencijalnog<br />
mitskog i tradicionalnog sadržaja.<br />
Homerolozi koji dobro ne<br />
poznaju tradicionalnu usmenu<br />
epiku ne mogu uvidjeti netradicionalnost<br />
Homera. Za njih je to<br />
terra incognita.<br />
Implikacije na mišljenje o cijelim<br />
društvima kao i o <strong>za</strong>padnoj<br />
civili<strong>za</strong>ciji, koja je bazirana<br />
na antičkoj Grčkoj, jesu moguće.<br />
Niže napisana su samo neka<br />
od djela koja predstavljaju njegov<br />
dugotrajni rad. Video i<br />
audio kolekcija, te dvojezična<br />
izdanja knjiga publiciranih u<br />
Almanahu, u Crnoj Gori predstavljaju<br />
muzeološki i edukacijski<br />
unikat <strong>bošnjačke</strong> epike.<br />
Homerska istraživanja su tiskana<br />
u navedenim knjigama te<br />
u časopisu «Seminari Romani»<br />
u Rimu i ona upućuju na imperativ<br />
drugačijeg proučavanja<br />
Homera kao i ključ razrješenja<br />
pravog Homerskog pitanja.<br />
Z. Čolaković je pisao i publicirao<br />
na hrvatskom i engleskom<br />
jeziku. Priredio je <strong>za</strong> tisak<br />
cjelokupna djela svog oca Envera<br />
Čolakovića, te je bio čuvalac<br />
njegove ostavštine i<br />
rukopisa koji se nalaze u Massachusetts-u.<br />
Sabiranje na terenu:<br />
Čolaković kolekcija iz 1989-<br />
1990 sastoji se od aproksimativno<br />
12 sati video snimaka, i 50<br />
sati audio snimaka (preko<br />
33.000 stihova); kolekcija iz<br />
2005 sastoji se od cca 30 sati digitalnih<br />
video-snimaka; kolekcija<br />
iz 2007 sastoji se od 7 sati<br />
video-snimaka, te kolekcija iz<br />
2008 sastoji se od cca 30 sati<br />
video snimaka.<br />
Januar - Decembar 2009. 17
Change language