Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
U poslijeratnom periodu vidne<br />
su prostorno demografske promjene<br />
u geografskom kompleksu<br />
Novog Pa<strong>za</strong>ra i okolnih naselja, u<br />
svim njegovim dijelovima, u<br />
gradu, prigradskim naseljima i<br />
mnogobrojnim seoskim naseljima.<br />
Obim promjena i intenzitet prostorno<br />
demografske transformacije<br />
grada, s jedne strane, i okolnih<br />
naselja s druge strane, rezultat je<br />
njihovog kombiniranog djelovanja<br />
i razvoja. U tom u<strong>za</strong>jamnom procesu,<br />
grad je ključni funkcionalni i<br />
gravitacijski inicijator, nosilac i re -<br />
gu lator svih promjena i razvoja.<br />
Otu da je demografski porast<br />
grada praćen opadanjem ruralne<br />
populacije.<br />
Тabela 3. Kretanje ruralne populacije<br />
Novog Pa<strong>za</strong>ra u poslijeratnom periodu<br />
prema popisnim godinama. 9<br />
Prerazmeštaj stanovništva, u<br />
naj većem obimu odvija se u<br />
okviru naselja na opštinskoj teritoriji,<br />
a to znači na kraćim geografskim<br />
distancama. Između ostalog,<br />
i iz toga pro ističe aktuelna prostorna<br />
neravnoteža u kretanju urbane<br />
populacije, s jedne strane i<br />
stanovništva os talih naselja na<br />
ovoj teritoriji sa druge. Kretanje<br />
ukupnog stanovništva opštine<br />
Novi Pa<strong>za</strong>r, karakterišu dvije<br />
osnovne naseobinsko- te ritorijalne<br />
tendencije. To su :<br />
- urbano i prigradsko (suburbano)<br />
teritorijalno grupisanje stanovništva;<br />
i<br />
- teritorijalno razrijeđivanje ruralnog<br />
stanovništva.<br />
Тabela 4. Učešće ruralnog u ukupnom<br />
opštinskom stanovništvu Novog<br />
Pa<strong>za</strong>ra od 1948. do 2002. godine 10<br />
Razvoj ukupne populacije kao i<br />
drugih strukturnih demografskih<br />
karakteristika, većine naselja na teritoriji<br />
opštine Novi Pa<strong>za</strong>r obilježen<br />
je negativnim trendovima. Ove<br />
trendove ilustruje sljedeća činjenica:<br />
1948. god. ruralno<br />
stanovništvo je brojilo 32<br />
028 žitelja, a to je iznosilo<br />
72.8 % od ukupnog opštinskog<br />
stanovništva, dok<br />
2002. god. taj broj je smanjen<br />
na 31 392 stanovnika,<br />
što čini 36.6% ukupnog<br />
opštinskog stanovništva.<br />
Gustina naseljenosti<br />
Površina opštine Novi Pa<strong>za</strong>r je<br />
742 km2 i na tom prostoru živi<br />
približno 100 000 stanovnika. Prosečna<br />
gustina naseljnosti iznosi 1<strong>16</strong><br />
sta novnika/km2. U razvoju urba -<br />
ne i ruralne populacije nastale su<br />
kru pne promjene u premještaju<br />
stanovništva i gustini naseljenosti.<br />
One su prisutne u svim dijelovima<br />
opštinske teritorije i svim vrstama<br />
naselja. Njihovo nastojanje i razvoj<br />
uslovljeni su procesima koncentracija<br />
(grupisanja), koji su ve<strong>za</strong>ni <strong>za</strong><br />
urbanu i prigradsku teritoriju, i<br />
razređivanje stanovništva svojs -<br />
tveno većini seoskih naselja na<br />
opš t inskoj teritoriji, koja se nalaze<br />
na ve ćoj nadmorskoj visini. Višedecenijski,<br />
uglavnom spontani<br />
razvoj ovih procesa, ali i čitavog<br />
ni<strong>za</strong> drugih: urbani<strong>za</strong>cija, polari<strong>za</strong>cija,<br />
deagrari<strong>za</strong>cija i sl., doprini-<br />
jeli su značajnim promjenama premeštaju<br />
sta novništva i gustini naseljenosti.<br />
Ove promjene se<br />
ispoljavaju u vidu:<br />
- Prerazmeštaja stanovništva na<br />
relaciji seoska naselja - Novi Pa<strong>za</strong>r<br />
- Silaženju stanovništva sa brdskih<br />
seoskih prostora ka dolinskim<br />
i prigradskim naseljima<br />
Takve pojave dovode do oscilacija<br />
u kretanju opšte gustine naseljenosti<br />
opštinske teritorije. Te<br />
oscilacije uočljive su na sljedeći<br />
način:<br />
- smanjenje opšte ruralne gustine<br />
naseljenosti, izuzev kod nekih<br />
prigradskih, dolinskih i drumskih<br />
seoskih naselja čija se gustina naseljenosti<br />
povećava,<br />
- porast urbane i stambene gustine<br />
naseljenosti Novog Pa<strong>za</strong>ra.<br />
Таbela 5. Prosečna gustina naseljenosti<br />
na teritoriji opštine Novi Pa<strong>za</strong>r<br />
po popisima 11<br />
U opštini Novi Pa<strong>za</strong>r sada prosečno<br />
egzistira 1<strong>16</strong> stanovnika na<br />
km2. Gustina naseljenosti 1948.<br />
god. je bila duplo manja, iznosila je<br />
59 stanovnika po km2.<br />
Januar - Decembar 2009. <strong>16</strong>5
Change language