Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Bošnjačka riječ 13-16 - Centar za bošnjačke studije
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
laze i prećutkuju, a afirmišu se<br />
prosečnosti i površnosti. Bošnjačke<br />
inicijative se neutrališu i pokrivaju<br />
<strong>za</strong>boravom. Režimski projekti su<br />
sve to odbacivali i definisali kao<br />
''orijentalno'', ''neevropsko'',<br />
''tursko'', ''poturičko'' i sl.<br />
Velika je bošnjačka riznica stvaralaštva<br />
na smjerovima Bosna – Orijent,<br />
ona u Sandžaku, na Kosovu, u<br />
Makedoniji...Za to se znalo, ali se<br />
nije o tome pisalo. I sve mi se čini<br />
da je Jašar imao hrabrosti da o<br />
tome piše knjige, da, u početku,<br />
izdvoji ono što je sublimativno u<br />
bošnjačkoj kulturi, što je primarno<br />
– ono od čega će se dalje kretati<br />
pera bošnjačkih, i drugih, naučnih<br />
interesenata sa dobrim namjerama.<br />
Ovoga puta govorim o jednoj<br />
takvoj knjizi, o knjizi Jašara<br />
Redžepagića ''Na raskršću vremena<br />
– od Kapetanovića do Mušovića''.<br />
Imao sam osobitu čast da tu knjgu<br />
i recenziram, i naravno, bez imalo<br />
dileme, preporučim <strong>za</strong> štampu, a<br />
<strong>za</strong>tim i kao prvi bošnjački<br />
udžbenik, i <strong>za</strong> upotrebu u bošnjačkim<br />
školama, ne samo na<br />
Kosovu već i tamo gdje god postoje<br />
<strong>bošnjačke</strong> škole. Jer Bošnjaci, iako ne<br />
žive homogeno, njihov kulturni krug je<br />
jedinstven, kompaktan, nedjeljiv –<br />
inkorporiran sa kulturama evropskih<br />
naroda u jedan socio-kulturni resurs.<br />
Takođe, ovoga puta, govorim o<br />
drugom izdanju ove knjge, mada<br />
sam o prvom izdanju govorio i u<br />
pisanoj i u usmenoj formi, i u neformalnim<br />
komentarima, gdje sam<br />
ukazivao na vrijednosti i značaj<br />
ove knjge.<br />
Drugo izdanje Jašarove knjge,<br />
kako se vidi iz Predgovora, je<br />
prošireno i dopunjeno, u odnosu<br />
na onu prethodnu književno-historijsku<br />
materiju. Inkorporirani su<br />
neki značajni bošnjački stvaraoci, a<br />
prošireni su i sudovi o stvaralaštvu<br />
pisaca koji su bili tema prvog izdanja<br />
ove knjige.<br />
I prvo i drugo izdanje štampano<br />
je u afirmisanoj izdavačkoj kući<br />
''Libri shkolore'', koja je posao <strong>za</strong>ista<br />
obavila kvalitetno, i grafijski i<br />
14 Januar - Decembar 2009.<br />
tehnički, bez obzira što je ovoga<br />
puta u pitanju bosanska jezička materija<br />
i bosansko latinično pismo.<br />
Dosljedno visokom kvalitetu književne<br />
materije u ovom udž be -<br />
niku, najpozitivnije recenzije dali su<br />
prof. dr. Ferid Muhić i prof. Alija<br />
Džogović. Lektori su primjerno<br />
obavili svoj dio posla. Tako se može<br />
reći, da je dat sud da i ova Jašarova<br />
kjiga može ući u sve škole, one<br />
<strong>bošnjačke</strong>, ali i druge, kojima je ona<br />
visokoinformativan priručnik, da<br />
upoznaju bošnjačku književnu kulturu.<br />
Naravno, ovdje se aludira na<br />
škole u kojima se nastava izvodi na<br />
albanskom jeziku, jer autor ovoga<br />
eseja smatra da je dobro da se i<br />
učenici albanske nacionalne <strong>za</strong>jednice<br />
informišu o sadržajima i<br />
usponu opšte <strong>bošnjačke</strong> kulture,<br />
makar i fakultativno, jer <strong>za</strong>tvaranje<br />
u sopstvene uske krugove nije<br />
evropski trend.<br />
Ovo, drugo, izdanje Jašarove<br />
knjge, kao i prvo, podijeljeno je na<br />
pet poglavlja. Zapaža se još jedna<br />
vrijednost, a to je pokušaj sistemati<strong>za</strong>cije<br />
i periodi<strong>za</strong>cije bošnjačkog stvaralaštva<br />
uopšte, a prvenstveno<br />
raspored proučavanih bošnjačkih<br />
stvaralaca, prema vremenskoj<br />
komponenti, prema stilskim formacijama<br />
njihovih djela, prema književnoj<br />
funkciji i prema pedagoško-obrazovnim<br />
projekcijama bošnjačkog<br />
stvaralaštva u nastavnim procesima<br />
srednjeg i visokog obrazovanja,<br />
a u izboru i u osnovnom<br />
obrazovanju – tamo gdje se stiču i<br />
znanje i ljubav o sopstvenom (bošnjačkom)<br />
identitetu.<br />
U ovoj dobroj knjizi <strong>za</strong>stupljeno<br />
je osamnaest vrhunskih bošnjačkih<br />
stvaralaca, može se reći – po razvojnoj<br />
paradigmi, onoj od tradicije i<br />
dalje, po knjževnim fa<strong>za</strong>ma, do<br />
današnjeg modernog književnog<br />
izra<strong>za</strong>. I u samom naslovu dat je<br />
predznak da se ovdje tretiraju pisci<br />
''od do'', te da se o njima govori i sa<br />
aspekta književne historije i književne<br />
umjetničke komponente. O<br />
mnogim stvaraocima prvi put je dat<br />
pravi kritički sud, a ispravljene su i<br />
mnoge <strong>za</strong>blude koje su naslijeđene<br />
iz ranijih vremena kada se o bošnjačkoj<br />
književnosti i kjiževnoj historiji<br />
gledalo kroz prizmu čija je<br />
kultura izvan minulih raških interesa,<br />
poturička, minimizirana,<br />
površna ili kompilatorska, dakle kao<br />
literatura nacije koja je ''izmišljena''.<br />
Jašar je svojim sudovima i analitičkim<br />
postupcima potvrdio prisustvo<br />
visokog umjetničkog i<br />
historijskog fenomena u ukupnom<br />
korpusu <strong>bošnjačke</strong> književnosti, a<br />
prvenstveno one koja se stvarala i<br />
van matične bosanske književne<br />
tradicije – one stvarane na Kosovu,<br />
u Makedoniji i u drugim literarnm<br />
izoglosama u egzilu.<br />
Ovom knjigom Jašar je neutralisao<br />
i negirao sve one bulaznosti, ili<br />
žargonski rečeno nebuloze o bošnjačkoj<br />
kniževnoj situaciji, a prvenstveno<br />
o onoj sadržanoj u tzv.<br />
''Antologiji dvanaest pisaca'', utemeljenoj<br />
u nacionalističkom korpusu<br />
jedne druge promašene antologije,<br />
nastale prije dvadesetak godina (u<br />
ratnom vrtlogu) negdje na području<br />
Smedreva, u kojoj se, do najnižeg<br />
stepena, ruši sve što je<br />
knjževno bošnjačko, ono bosansko,<br />
sandžačko, gorsko-župsko i sl.<br />
Kao apsurd u onoj tzv. antologiji ispremještani<br />
su pisci Skender Kulenović<br />
i Mubera Mujagić,<br />
izdvojeni iz bosanske knjževne <strong>za</strong>jednice<br />
i objelodanjeni kao pisci<br />
tzv. raške provinijencije.<br />
Jašar je, otmeno, begovski, uka -<br />
<strong>za</strong>o na ove nedosljednosti raških<br />
korifeja i njihovih epigona, razumom<br />
dobrog kritičara i estete,<br />
imao je naučne erudicije i energije<br />
da negira bulaznosti jednog pisca<br />
koji je <strong>za</strong>lutao u šumu bez puta,<br />
dakle da ukaže na vrstu tih nedosljednosti<br />
i da bošnjački književni<br />
fenomen uzdigne na ono<br />
mjesto koje mu pripada i u<br />
lokalnoj vizuri i u evropskoj <strong>za</strong>jednici.<br />
Jer nema velikih i malih naroda.<br />
Postoje narodi, njhove kulture<br />
i njihove jezičke posebnosti – što<br />
sve čini jednu civili<strong>za</strong>ciju, danas<br />
evropsku.
Change language